Thawngpang Bultan (26. may) Le

E-group ah a rel kho lomi caah kahin a tomtahlawk in ka von tar. Thawngpang bultan!!

2010 i Union of Myanmar, democracy phung ning in thimnak an tuah hnu ah zalong deuh in Kawlram politik kong ceih khawh a hong si i atu lio hoi hna cu 2008 phunghrampi remh ding in an aupi cang. Ralkap uknak a rak dotu le mahte in i uknak caah tiin tlangcungmi timi pawl zong biatak tein an lut i an cawlcang ve cuahmah kho cang. Atu lebang cu federalism kong anmah Kawlmi sinah an aupi khawh cang. Nudawk-padawk a tamnak Kawlram ah nu le nu, pa le pa tthitumnak le cu bantuk aa lomi sex tuahnak kong ah chan he aa tlak in phungphai ngeih awk a si kong zong, Thura-Shweman nih a chim, ti a si. Mipi nih an ruahnak le hmuhning kha zalong ngai in chimrelnak le langhternak zong a hong um tikah Kawlram cu ai thleng taktak ko rua, tiah a lang in hei cuanh khawhmi khi a si. 

Tulio i tlangcungmi hriam-tlai hna nih an chim ngaimi cu, Kawlte/ralkap nih hin Federal/ism hi zei a si zong an hngal lo, timi hi a si. An ttih, an ti. Asinain Kawlte nih federalism an theih lonak ding a suallam khi um lomi a si i an theih tuk hrim lai. Vawleicung i ram tamdeuh nih Union/unitary khi an hman i ram tlawmdeuh nih federalism hi an hman. Federalism a hmangmi kan theihmi ram pawl ah USA, India, Russia, Brazil le Australia ti ko usih. Unitary states a hmangmi ram hna cu UK, China, Myanmar, Africa ah 90%, Europe, le Arabia lei vialte le nichuah thlanglei asia ram pawl hi an si. 

Federalism biafang hi a fawinak in cun ramtthen (hna) pakhat le pakhat aa fonhmi an si ti cohlannak, cu ramtthen hna nih cun anmah tein cozah, phungphai le mah tein anmah/ram kong ah nawlngeihnak an ngei timi politik pomnak a lampi khi a si. Chim duhmi cu Union/Unitary state nakin federation/federal nih cu bantuk ramtthen pawl kha mahte in ro i relnak (nawlngeihnak ngeih) kha tam/kaudeuh pi in a pek. Kawlram hi federation a si ahcun Chinram cozah lutlai pawl le ramtthen dang i cozah pawl kha Kawlram parliament/cozah ah an tthu hnga. Asinain unitary states (atu kawlram sining) ah cun rampi cozah ti lengmang mi central-gorvement nih nawl a chuah ning in ramtthen pawl cu uk an si. Cu tikah ramtthen pawl nih nawl kan ngeihnak cu a tlawmte. 

Expert ka si ve lo caah fiang in ka fianh kho lai lo nain a muisam cu nan hmuh khawh cang men lai. Khi federalism le unitary states hi Chinmi nakin a milu lawng si lo in fimthiamnak in siseh cauk tam in a kan tlikpitu Kawlte nih an theih lo ding a um lo. Ralkap an si zong ah ruahnak petu anmah Kawlmi an tor. Federalism cu Kawlte nih an cohlan awk hi a harnak cu Panglong-hnatlaknak i Kawl nih kyat 1. a hmuh ahcun Shan, Chin le Kachin tbk. zong nih an hmuh lai, timi an duh lo bantuk le Kawlte nih Py-taung-suh-myanmar-nain-ngan an ti duh tawn lomi, anmah Kawlte nih uk duhnak cu lei a hmuhchung a tlau lo ding a si. Federalism an theih lo le fian lo a si lo, an fian caah an duh lomi a si timi kha theih piak a biapi deuh ngai, tiah ka ruah. 

Cu federation an cohlan khawh a si ahcun federal army nih a zulh khawh. Atu ah federalism hal cuahmah pah in ralkap le kawlte nih an rem lomi ramtthen ralkap, federal army zong hal colh a si tikah a har khunnak a si tiin ka ruah. Mah hi cu fawite in an duh lai lo, nain hei chimrel ve peng ahcun a si zong si ve te kho ko. Amah balte mah hi pakhat ruang ah zei mawh a dawnh sual khawhmi tete hna a um kho men. 

Za rih seh, federalism kong an theih lo Kawl/ralkap nih a titu upa an um pah caah aa zumhmi an um pah i dakaw ka von ttial ta. 

----------------------------------------------------------------------------

Kawl ralbawi ah nan rel men lai, Thailand ralbawi a si. Kan hnu zarh ah khan Thailand cozah an buai tuk tiin ralkap nih uknak an chuh i an ram cu ralkap nih hriamnam he kar khat dan in an congh. Thailand buainak kong cu ka blog ah tlawmpal ka rak ttial bal, i manh lo ruang ah ka rak chap ti lo. Atu i ralkap nih Thailand an von lak tikah Kawlram nih aa cawn ve tthan lai ti an phang pah cio. Asinain kei cu ka zum lem lo. 

Thailand vuankyi-choh Yingluck cu nawlngeihnak ningcanglo in an hman tiah taza an cuai hnu ah an dawi i cu zarh tlawmpal ah Thailand cu a thar in buai aa tim tiin ralkap nih an luh hnawh hi a si. Mah cu zong cu Yingluck te dawng (party) he ralchan a simi siangpahrang nih ralkap (siangpahrang lei tthang) cu uknak la ding in a chim (a fial) caah an lakmi a si kong, atu hmanthlak i nan hmuhmi general nih nihin ah a chim. 

Thailand ah buainak le thisen a luan lonak ding ah atu bantuk in kan lakmi a si, tiah a chim. A rannak in cozah thimnak cu tuah tthan a si ko lai, tiah a chim chih i zeitik set ah thimnak an tuah lai timi tu cu a chim lo. 

Ram chungmi a tambik 5 cung um tti a ngah lo, i atu uknak latu ralkap he ralchan in zeihmanh tuah a ngah lo. A si khawh ahcun Thailand ah tlawn aa timi paoh nih tlawn lo ah a ttha tiah ramkip cozah nih an rammi an chimh hna. 

--------------------------------------------------------------------------

Ukraine buainak nih cikhat cu leicung thawngpang ah hmun a laak. A peh rih ko lai dah. Nizan ah an ram president thimnak an tuah i mirum taktak a simi, a thlummi (cini/chocolate le a dang a thlummi eisupsap) a ser le a zuartu a si, a min ah Petro Porosjenko nih thimfung 54% a hmuh caah amah cu president a hon si colh. Mah hi thimnak hi Russia nih a cohlan lai lo, tiah tthatlo lei rumro in a ruattu nitlak lei pawl nih an ruahmi cu Russia nih Ukraine thimnak a phichuak hi kan upat i kan cohlan ko, tiah a leh hna. 

President hlun an dawimi pa, atu Russia ah a ummi Viktor zong nih kan ram a har tuk lio caan i thimnak a phi chuak hi ramtthen pazeizah an itel i minung zeizah nih thimfung an thlak ti ah buai lo in ka upat ko, tiah a chim ve. Ukraine hi Unitary states cu an si ve, i nichuahlei ramtthen chung in Russia ah fonh a duhmi kha an rak buainak, an buai ngai rih nain atu ah Russia a bia ai dan caah le president zong an ngeih cang caah an hon daideuh. 

Mirum a si bantuk in chawlehnak lei a thiammi Petro nih a hmasabik ah eihmuarnak, ziknawh pawl hi ka hrawh/do lai, a ti. Cun kan ram mipi nih an herhbik mi rian tampi in ka ser lai, tiah thimnak a tei lio ah a chim. Cun a rannak in june thla chung ah Russia cozah lutlai pawl he iton le bia iruah a duh kong zong a chim i Russia nih lunglawm tein cohlan i biaruah ding an i timh kong zong ramdang vuanci nih a chim. 

Tthatlei an panh ti ko usih, lawmhpi awk hrim an si. 

-----------------------------------------------------------------------------

Asia ah cun Japan le Korea hleihlei ti u? Malay ummi nih cun Malay hla le Indonesia hla cu nan ngai kho ve taktak. Kei zong ka ngaih pah tawn, ka thei lo nain. Atu hmanthlak i nungak pawl hi kum 20 hrawng lawngte an si, Japan i atu lio ah an uar ngaimi hna popidols an si. An min ah AKB48, si ko rua? ka nakin nan theih deuh lai cu, kei cu nihin lawng kha an hla ka ngaih. 

Ka uar hna cu si lo, nizan ah khan an ram chaklei i Iwate timi khua ah man-lo in concert an tuah lio ah hluah in pa pakhat nih a fuh hna i a saam hna. Kum 19 le 18 a simi an group nu pahnih cu fak ngaingai in a hliam hna caah sii-inn an phan i thaizing hin cun an chuak ko lai, tiah an group hotu nih a chim. 

Hluah cu 50 centimeter a saumi a si i mipa zong cu kum 24 a si, rian a ngei lomi a si tiah palek nih an tlaiih hnuah an chim. 

An group cu 2005 ah khan an rak thawk, i leicung ah a lianbik band an si. Media ah an lar taktak i social phenomenon, an ti phah hna. Asia ah cun anmah hi a larbik an si lai, tiah an ruah. 2013 thawk ah khan an hla chuahmi USD 228million man an zuar. March 2014 tiang ah 30million dollar man an zuar cang, ti a si. An hla pakhat te hi ngaite. 

A tang hlanthlak hi hluah in a kut ah a dang a pum ah fak ngai in a khawnmi Anna Iriyama (19) a si. 

-------------------------------------------------------------------------------------

World Cup Chung Vialte Nupi/nungak he Sex Tuah A Ngah Lai Lo Nain: 

Hmanthlak chung i nan hmuhmi papawl hi cu nan theih ngawt hna lai, nain nupawl hi an nungak le an nupi le an si. Edin nungak khi uar um ti u, an ram i min ngei model a si, a min ah Amra Silajdzic a si. A dang khi cu theih nan duh men la lo, ka chim ti lai lo. 

Bawlung chuih laite ah nu he sex ka tuah ah khin ka hnathiang, ka thluak a zaang i ttha tein bawlung ka chuih kho, tiah Ronaldinho nih a rak chim. Mah cu Barcelona a um lio ah nungak tampi he a um tti bal kong, an rak phuan khawh ah a rak chimmi a si. A hlei in an manager nih bawlung chuih lai zan ah sex tuah cu a si kho lo, a rak ti caah a si. 

Tutan World Cup cu a lumnak, khuacaan a ttha an tinak Brazil, a hlei in leicung nu le pa an sexy bik an tinak ram ah a si lai. A lum deuhnak ahhin lungthawh a fawideuh ee, an ti. Nan ruah khawh pah ko lai, mirang (ramdang pawl ni an duh le an i pho khi mu,.) nih ni an duhning le zeitin ti cu. Cu tik i thazaang hmang in lente aa celhmi hi an lungthawh a ttha khun an ti, ti a si. 

Cu a si bu in SEX tuah cu a si kho hrim lo, tiah Brazil manager, France, England le Bosnia manager te nih bawlungchuih ding cu World Cup chung sex nan tuah lai lo, tiah an kham hna. Gerrard hna cu a nupi ai kalpi hnik lo, a lang in TV in ron ka zoh te ko ulaw a ti. 

Asinain mah tein di i riamh khawh (kwin-taih) a si ko, mah khi cu zeiti hmanh in kan kham kho lai lo, tiah Bosnia i an manager Susic nih Daily Mail ah a chim. Mexico manager tu nih cun, thla khat (ni 20) chungte aa sum kho lomi cu a puitlingmi bawlungchuihtu a si lo, a ti ve. 

Asinain bawlung a chuih balmi, World Cup le champions league te hna i a chuihmi minthang tampi nih SEX tuah nih a dawn ngaingai lo, tiah an chim ve. Cu kong cu atu hi an i al ngaingai hna. 

World Cup ah tambik goal ngeitu (goal 15) Brazil hmaikal hlun Ronaldo nih cun "bawlung ka chuih lai te ah sex ka tuah tawn ko. Ruah khawhnak caah a ka bawmh. Manager paoh nih bawlung chuih lai i sex tuah cu an kham dih ko, nain sex ka tuah ruang ah ka chuihmi a tthatdeuh caan a um timi ka hngalh ko," a ti ve. Nan ka zumh lo cun, kahin relte. 

Nitlang tuk i ni ah kaa pho ve tuah lai, :D :D