Myanmar Taza An Cuainak ICJ Kong Tawi

Africa nitlak lei i a ummi ram fate Gambia nih nichuah lei Asia thin a simi Myanmar cu UN biaceihzung a simi Netherlands i Hague timi khua ah a ummi The International Court of Justice (ICJ) ah taza a cuai.

Myanmar cozah lutlai Aung San Suu Kyi nih a cohlan i Gambia i taza a cuainak "Rohingya cihmihnak" kong (case) cu vawleipi theih in bialehnak le a si lonak ka chim lai a ti. Hi kong ah Suu Kyi nih a cohlanmi hi amah caah tthatnak zong a chuak kho i palhnak fakpi zong a si kho. A cohlan cang caah a celh le celh lo, zeitiangdah timhtuahnak a ngeih timi cu caan sinah  kan theih te lai.

ICJ, ICJ tiah a mikip kan kaa ah a chuak cang i ICJ cu zeidah a si? A kong tawite in kan hun langhter:

The International Court of Justice (ICJ) 
ICJ cu United Nations (UN) i a biapibik biaceihnak hmun a si. 1945 june in an rak ser i 1946 april in hman an rak thawk. UN nih a rianttuannak a biapibik chungril (principal organs) paruk a ngeih i ICJ lawnglawng in New York (USA) ah um lo in the Netherlands i "Daihnak hmun" an timi The Hague ah an chiahmi a si.

ICJ nih hin ram khat le ram khat kar buainak a um tikah bia a ceihpiak hna. Ram le ram kar lawng biaceihnak nawl a ngei. Tahchunnak ah cozah asiloah ram pakhat a si lomi Company asiloah pumpak minung pakhat khat kha ICJ nih bia a ceih kho lo. Cu bantuk cun ralhrang (terror) phu siseh dohthlennak tuahtu tibantuk zong ICJ ah tazacuai khawh an si lo.

International Court of Justice (ICJ) ah zei ram hmanh hramhram in tazacuai khawh a si lo. Amah belte ram pakhat nih tazacuainak kha a cohlan a si ahcun an bia kha ICJ nih ceihnak nawl a ngeih pinah ICJ nih a ceihmi biakhiahnak ningte in cu ram pawl nih cun cohlan a herh i an fialmi hna tuah kha "tuanvo" an ngei. (Suu Kyi le Myanmar cozah nih Gambia tazacuainak hi cohlan lo khawh a si.)

ICJ a rian cu International Law ning in a buaimi UN chungtel ram hna karlak ah a tthabik in biaceih a si.

Ram pakhat biaceihzung i tazacuai khawh nakding ah cun mah cu taza an cuaimi ram nih khan ICJ nih bia a kan ceih khawh ko, a kan ceihmi kan cohlan lai timi kha a lungtlin a herh. Mah cu 2019 june ah khan ram 73 nih min an thut. Cu lawng si lo in UN chungtel chung in UN Conventions pakhat khat a buartu cu ICJ nih tazacuai khawhnak (case ser) nawl a ngei. Ram pakhat nih Convention pakhat khat a buar a si ahcun cu a buarmi Convention kong ah ICJ nih tazacuai khawh.

ICJ nih 1946 thawk in nihin tiang ah buainak (case) 120 a tawlrel cang. A tambik cu ram pakhat le pakhat kar ramri kong a si i a dang cu a kau tukmi rili hmang in an hmuh dingmi phaisa kong hi a si. Biachahnak an tuah khawh rih lomi "kong" tampi a um rih.

Ram khat le ram khat taza an i cuaimi pinah ICJ nih International Law he pehtlai in ruahnak chuahnak nawl a ngei. Cu ruahnak a chuahmi a um ahcun UN General Assembly (GA) asiloah UN Security Council (SC) nih tuahnak nawl a pek asiloah tuah a fial hrimhrim a herh. HI bantuk an tuahmi ruang ah UN chungtel pawl nih remdaihnak caah chawva in ttuanvo an ngeihmi kha fiangte in a hngalhter tawn hna ti a si.

2003 ah UN GA nih ICJ cu Israel nih Westbank (Palistine) ramri chut in vampang a sakmi hi a biaceih an rak fial i a rak buai ngaingai. Atu tiang hi an buai, i biaalnak ah an hman. ICJ nih International Law ttha tein an zohfel hnu ah bia an chah i 15 ah 14 nih Israel a palh, tiah vote an thlak. Naite ah Trump cozah nih "a buar lo" tiah cathanh a chuah i ICJ biachahnak cu a hnon ti a si.

Biaceihbawi Thimnak
ICJ biaceihbawi 15 an um. Kum kua (9) ah voih khat in thim an si i kum thum dan in minung panga (biaceihbawi thar) thim le thlen an si. ICJ biaceihbawi voi thum tiang thim ahcun ttuan khawh an si.

UN GA le SC an i bawm i ICJ biaceihbawi cu an thim. Thimding minpek mi cu a ram ah a sangbik biaceihbawi a ttuan kho ding, a ttuan liomi, a ttuanbalmi a si a herh pinah International Law a thei i a cawngmi a si lai ti a si.

Biaceihzung cu innka khar chung ah tuah a si, i biachahnak cu a tamdeuh an i funnak an ceihning in a si. Biaceihbawi hna an biachahnak chung ah cuti bia an chahnak a ruang le a tlawmdeuh (biaceihtu) an sunghnak a ruang aa tel chih lai ti a si. 2000 kum hnu in ICJ ah tazacuainak a karh tuk caah biaceihbawi pathum hi phu khat ah ser in biaceih khawhnak nawl ngei ding in ICJ nih phung thar an chuah.

Asia ram in ICJ biaceihbawi an rak i telning:
1. Pakistan in pali an i tel cang.
2. Sri Lanka in pakhat le
3. India pali an si.

Kawlram le Suu Kyi hi biaceihbawi pazeizah nihdah an ceih te hna lai timi hngalh a si rih lo.

https://teirialcatialtu.blogspot.com/2017/08/rohingya-nih-myanmar-tthanchonak-dawnh.html


Sources: ICJ website, Wikipedia, UN
Foto: Wikimedia

Comments