Atu cu ICJ le ICC timi International Criminal Court aa dannak le Myanmar kong i ICC dirhmun tlawmpal in hun zoh hna usih.
"POLITIK" (Amazon eBook ah) timi cauk ah ramkipkomh bu hna i Myanmar chungtel a sinak kong kan ttialmi ah ICC ah Myanmar chungtel si a duh lo kong ka ttial. Mah hi ralkap cozah nih an rak duh lomi a si caah ICC ah Myanmar chungtel a si lonak a ruang a si.
ICC asiloah Rome Statue antimi hi 1998 in a tungtlang an rak dirh, 2002 kum in hman an rak thawkmi a si. ICJ bantuk in Netherlands i Hague khua ah an chiah ve i ramkipfon bu pakhat a si ve. 2019 november tiang ah chungtel 120 an um.
ICC an dirhnak a tlangpi pali a um, i cu hna cu: miphun cihmih (Genocide), ralram i sualnak tuah (war crime), minung cung sualnak tuah (crime againts humanity) le ningcang lo in midang cung i zaangennak tuah (the crime of aggression) timi an si.
1.) Miphun cihmih cu ICC nih a tawlrelmi a um ngai cang. Africa siseh Kosovo ral ruang ah mibu cihmihnak, Saddam nih a rak tuahmi cihmihnak le Cambodia i miphun cihmihnak hna hi minlang an si. Miphun pakhat asiloah mibu (phu) khat hloh le cihmih kha a chim duhmi a si i voi khat thah ah thah dih khawh an si bantuk in, duhsah tein hloh zong an hman khawh. Ralkap uknak ah Zuu in kan miphun cihmih an kan zuam, ral in siseh zeidang kan eidin mi kip in an kan hloh cuahmahmi zong hi mah hi zawn ah a lut kho.
2.) Ralram i sualnak timi War Crime ahhin zeitindah raltuk lio ah sual a um khawh, ti biahalnak a um lai. Ral i tuk zong ah Law a um ve, i cucu ralkap a si lomi mipi/rammi kha zeituk taan lo in thah, mipi (civil) umbu zong in ral kah chih, mipi hrem, ralkap tlaihmi kha a sullam um lo in thah, rammi inn le lo, ngeihchiah hrawh le chuh, nu tlaihhrem, ngakchia ralkap ah ser, ralkap nih an ngeihmi dingthlulairel lonh in sualnak tuahmi vialte kha a chim duhmi a si. Hi chung ah Kawl ralkap nih Chinmi cung ah zeibantukdah a tuah lomi a um?
3.) Minung cung sualnak tuah hi ralram sualnak he aa dannak cu ralram lawng ah tuah lo in daihnak caan zong ah an tuah ttheomi a si. Sal zuar le cawk, minung sii-ai caah hneksak i a bu bu nawn hna tibantuk hi an si. A hmasabik minung cung sualnak an tuahmi tazacuainak cu Nuremberg Trials tiah a min thangmi a si.
4.) Ningcang loin namneh le zangennak a tuahmi cu ICC nih bia a ceih hna. Mah hi nih a sawhmi cu mi va pen (Insasion), ralkap hmang in uknak chuh, ram pakhat khat kha ralkap thazang asiloah nawlngeihnak hmang in mah ram chung a khumh te hna an si.
Mah hi phun li chung sualnak lawnglawng hi ICC nih hlathlai le biaceih khawh a si. Asinain ICC cu UN chungtel a si lo. ICJ tluk in nawl a ngei a lo. ICC nih cun pumpak minung kha sualphawt in biaceih khawh a si, nain ICJ nih cun ram khat le ram khat kar buainak lawng taza a cuai.
Iraq ral ah american ralkap zeimaw nih War Crime an rak tuah nain tutiang hi ICC nih tazacuai in bia a ceih kho rih hna lo. Aruang cu USA hi ICC ah chungtel tling a si lo, a duh caan ah a chuak i a duh caan ah a duh zat te aa tel. An ralkap tazacuai ding a si paoh ah a chuahtak ttheo hna. Philippine hmanh nih ICC cu zei huaha a si lo tiah naite ah khan a chuah tak.
Myanmar cu ICC ah chungtel a si lo, a min a thumi a si lo caah ICC nih hin fawite in a bia a ceih kho lai lo. Mah hi Myanmar ralkap cozah nih an rak theihtuk ve i ICC chungtel an luh lonak a si.
Gambia cu Muslim an tamnak a si caah Rohingya kong ah Myanmar taza a cuainak a sibik ko, nain hihi tuante in vawleicung ram pawl nih an rak tuah cang dingmi a si ko. Kawl ralkap nih Chin miphun chung ah War Crime zong a tuah, Genocide zong a tuah, i a dang pahnih zong khi a tuah ko hna.
Aung San Suu Kyi a kalmi hi cozah tlaitu a si caah a kal lo awk a ttha lomi a si caah a kalmi a si. Zeicah tiah a phung men in Cozah lutlai le cozah ttuan liomi Party an/a si i Ralkap cu Cozah tang ah a um ti a si caah Cozah a tlaimi party/president/foreign minister asiloah president a tlaitu kha an kal a herh ko.
Note: A fiandeuh lo ahcun hal khawh tthan a si, a rannak in ka hun ttial.
Cc: USAtoday, Wikipedia, ICCwebsite, HRW & UN
Comments
Post a Comment