2018 A Dih Ni Ah Vawleicung Thawngpang Cuanhnak


Christmas le kum thar kar chungkhar le hawikom he caan hman in online le social media ka kai kho lo ngai. Thawngpang zong a si khawh chung in ka rel in ka zul lo. Tu kum a donghnak ni kan hun phan i kum khat chung i ka zulhdawimi thawngpang a thar in ka zoh hna. Cu chung in tlawmpal kan hrawmh hna: [Foto: Swayme/Facebook]

1.) Donald Trump hi president aa cuhka in ka rak zulhdawimi a si. "Ka theihmi US president Trump" timi cauk chuah ding in timh tuahnak ka rak ngei, asinain chuah khawh dawh a si lo. Social media a tthawng tuk chan he aa ton caah US president hna lakah ceih a tongbik, USA le vawleipi a buaitertbiktu pakhat ah aa tel. Democratic party ruang theng ah a si lo, a tuahmi paoh hi ceihphai ding ngawt an si, American pawl nih an kalpi le an dirpi theng lem lomi tampi a tuah hna. Tahchunnak ka hun la ti lo.

International pehtlaihnak ah US hi ihrocer le tthihpheihnak in nawlngeihnak (power) a ngei rih sawhmi a si tiah mi tampi nih (international experts) an ruahning a si. USA president a si bantuk in tthatnak tampi zong a tuah ve. Asinain a tuahmi pawl hi amah pumpak a tonning hoih (personal feeling) hi a tam ngai tiah ruah a si i a hleiin White House i naihniam tuk in rianttuanmi minister le ruahnak petu 32 hrawng kum 2 chung ah rian an chuah le phuah an sining in a lang.

Syria kan chuahtak cang lai, tiah a chim ni khat-hnih te ah an zumhbik le upat tukmi Defense minister nih a rian a chuah tak. Aruang cu Syria in US ralkap chuahter kha ISIS caah i hrimnak le zalennak a si, a tuan rih tiah Trump ruahnak a pekmi a cohlan lo caah a si an ti. Cu tlawmpal ah ISIS kong i USA nih an hawi ramdang pawl he rianttuannak ah an thlahmi pa a rian in a chuak ve. Mah caah Trump cu a thinhung i Defense minister january in a rian kaltak ding cu a rannak in kaltak tiah a fial. - Asinain tu zarh ah Senator Graham he chuncaw an eitti lio ah Syria hi a rannak cun kan chuah tak tthan lai lo, tiah a chim tiah Graham nih media a chimh hna. A ruang cu Turkey le Russia nih pei Syria an control lai cu, timi khakha si dawh a si. "Chimh aa nautat, amah tining lawng kha a za tiah a ruah caah a si." Trump kong hi president a sinak lawng siloin pumpak a sining hrim ah uar tlak a sinak tampi a um bantuk in USA rammi pakhat sinak le president a sinak ah uar phu a si lonak hi aa zat deng ko lai, cucu a dang USA president hlun pawl he aa dan ngainak zong cu a si.

2.) Syria ah thlennak a um maw? 2013 hrawng in ISIS nih biatak tein Syria cozah an do, lak an duh. Cu zong cu Syria hi Khrihfa an tam ngainak a si caah tampi aa tel tiah an ruahdawmh. Asinain siangpahrang le president Assad te chung nih uknak kum tamtuk an tlaihmi mipi nih an do hnu in an ram cu hnawm khur ah a rak i chuah. Assad cu umnak hngallo in an rak tuah. Khawika ahdah dornak a hal te lai tiah an zoh. Hi ral ruang ah minung ting-ting in leng an thi. A thong sawm in an innpa le nitlak ram ah ralzam dirhmun in an zaam. Assad cu lainawng le ngakchiat thattu tiah international media le cozah nih an phomh. Asinain 2018 a dih lei ah cun vawleicung hruaitu cheukhat nih an kut an tlaih, an len, an kai, an chawnhbiak. A tha aa hrim i a pennak a hun fehter tthan. ISIS hi an ci mit lo, asinain ralkap thazang le milu incun an sung ti khawh a si ko bu ah lungput le ruahnak in cun an ci mit lo. USA le Nato ralkap nih an kirtak a si cun Assad bantuk in an hrim tthan lai timi kha fiang tuk in an hmuh...

3.) Jemen ah daihnak a um kho rih lo. Iran cu palh an phawt, nain a taktak ah cun Saudi Arabia le USA cungah rian tampi a um tiah UN le hi ral a cuantu hna nih cun an ruah. December thawk ah Sweden khualipi ah Jemen raldaihnak le remdaihnak kong ceihkhan ding in aa telmi ram aiawhtu an itong hna. Cu an i ton zarh, Sweden i an um lio ah Jemen ah kahnak a chuak tthiam i an hlawh tling lo. Saudi Arabia nih Jemen bomb in a phomh nain US nih Iran a mawhchiat. Iran nih ISIS dohlio ah Saudi Arabia nih ISIS cu hriamnam a rak bawmh, direct/indirect in. 9/11 chuahnak zong hi Bin Ladin a si tiah an thah nain phaisa thazang hi Saudi Arabia tiah theih a si ko. Cucaah naite i Turkey ah an thahmi Saudi Arabia journalist zong anmah Saudi cozah lila, an sual phuan a timh hna caah tiah CIA bak nih an ruah le an dawi khawhmi a si. Nain Trump nih CIA report a zum lo. Saudi le US pehtlaihnak fiang tein a langh hlan cu Saudi Arabia hi Jemen le middle East ah a lor rih ko lai i daihnak um khawh dawh si lo.

4.) Tuluk hi international ah thazang a tthawng ngaingai. Ralkap le chawva in cun USA hi a tluk rih lo nain vawleicung ah nawl an ngeihnak a hun i tluk ngai cang. Asia lawng si lo, Europe siseh Africa ko ah ram an kauh, thazang an chuah. Amah mithmai zoh lo in zei ram hmanh an duhpaoh in an cawlcang kho hlei ti lo. - Asinain an mah cozah asiloah party chung nawlngeihnak i cuh le ning cang lo in nawlngeihnak a hmangmi an tam ngai tthan cang caah mah nihin a ralaimi 2019 chung Tuluk ramkhel le thawngpang a hninh ngai te khawh tiah ruah a si. An president Xi Jinping nih Christmas chung cu an party chungtel pawl kha nanmah le sining cio kha i check tuah u, tiah an hruaitu hlun Mao tleihtleng a thar in a chuahpi. Comminist ruahnak a thar in an tthawn hau tiah a chim. Mah ahhin USA he chawleh ral an i celhmi ruangah sawisel zong a ton caah a thinphannak a tam ngai tiah Tuluk university i cachim pakhat nih a chim.

5.) Myanmar remdaihnak le Democracy lam thluan cu a tluang lei panh lai lo tiah 2018 thawngpang zoh in ruah khawh ngai a si, nain a tthalei si ko seh ti cu iruahchan cio ding le kan thlacamnak zong a si. Tlangcungmi hna kan duhnak hi zei ngaingai ah ralkap nih an rel lo. Cun NLD cozah zong nih tlangcungmi hna nakin ralkap he pehtlaihnak hi a biapideuh ah an ruah ko hlah maw tinak tete hi a tam ngai cang. Anmah hrimhrim ralkap bantuk an sinak hi thawngpang in a langmi tam fawn. G. Min Aung Hlaing nih April tiang hohmanh kan kap hna lai lo, daihnak kong kan ceih lai tiah caan khiah (timebomb) in daihnak a ser. Daihnak laksawng pek phu ngai a si. Nain an thazang i hrimnak caan a si lai timi hi tamdeuh lunghrinhmi a si. Hriamnam in siseh ralkap in siseh, politics ideology zong in an i hrimnak caan an lakmi tu a si lai caah 2019 chung hi fimkhur ngai a herh lai tiah ka ruah.

6.) Chinram nih nusal le pasal ttha tampi kan herh chin lengmang. Chin person of the year pek hi a limhang um ti lo. Asinain kan media le zatlang bu hna nih Chin pasal le nusal ttha hna thangthat hi a biapi ngai fawn. Tu kum ah nu lei in a lamkip ah tthanchonak a tuahmi, hruaitu le pum aa pekmi an um len hna. Fimcawnnak zong ah nu nih pa an kan teinak a langmi tete a um fawn. Ramkip pem Chinmi kan chunmang a simi Chinram i university ah zanghlei cawi in cachim le rian va ttuan zong nu nih an thawk. Chin miphun chung ah 2018 ah nu hna nih thawngpang an ttial bik tiah ka ruah ka lawmh ngai hna. Hmailei ah Chin pasal le nusal ttha tampi a hring i a cawmtu si ko hna seh tiah ka thlacamnak a si fawn. Innchungkhar zohkhennak zong ah nu hna hi biapi an si. Siangapore, Malay le Tuluk siseh ramkip ah mi sin-um siah, zeibantuk riang paoh nu le pa, chungkhat zohnak ding siseh a ram ah chawva a luh khawhnak ding rian heh tiah an ttuan. Upatnak ding an si. Tha pek le dirkamh han ding an si. Online ah an thangchiat hna ding Chin pa kan um ding a si lo, an mualphoh hna ding Chin pa kan um ding a si lo. Chin pasal a hringtu na nu a si le si lo, na ruat bal maw?

Byebye 2018!

Comments