Japan Aa Runvennak Dingah Phunghram Remh An Forh




Uar lo tukmi hruaitu nih a dik le a felmi thimnak ah a tei timi hi a bengbai tukmi thil a si. Japan miphun chung in pathum ah pakhat lawng nih Shinzo Abe cu an Prime Minister ah an cohlan, i 51% nih cun an uar lo. Cutin a si nain October 22, ah khan a party simi Liberal Democracy Party le an ttuantti (coalition party) party nih Parliament i cheuthum ah cheukhat tonak cu an tei [Ka Page ah ka rak ttial, a tangah zoh.].

A ruang pakhat cu ralchan Party an lumh ruang ah a si. Tthawng ngai in a thomi The Party of Hope an hruaitu Tokyo khuabawi nih lunglaknak (campaign) a tuahmi a ngol zau caah kutdong khiak zat te lawng teinak a hmuhpi hna. Kehlei phu a simi, the Constitutional Democratic Party hi Abe te dotu tthawngbik ah an hong cang nain tonak 465 chung ah 55 lawng an tei. Pu Abe cu tutan thimnak i biatung aa thimmi ah aa fuh ngai ti khawh a si.

Teinak a hmuhmi a ruang dang pakhat cu mipi nih himnak an kawl caah a si. Abe nih a chimmi cu Japan ah harnak pahnih a um: pakhat cu tar an tamtukmi hi le a puarthaumi innpa, North Korea hi an si i, Japan lei hoih in Rocket kahmi i runven a herh kong a chim. Hi an tonmi cu a si taktak. A pakhatnak hi cu duhsah tein a cangmi a si i a zornak ding ahcun kum tampi a rau lai, nain pahnihnak a simi North Korea kong hi cu a rannak in ttuan ding a si. Japan mipi tampi chung in pumpak in an uar lo tuk nain Pu Abe lawng hi an himnak ding caah thim tlak a si tiah an ruah. President Donald Trump nih a bawmh ruang ah a si ti khawh zong a si, nain Japan mipi nih America cu Japan chanhtu ding ah zumhtlak a si lo tiah a zumh cu an zumh ko.

Pu Abe nih a hmuhmi teinak cu an ram phunghrampi zohfel tthan ding in hnek le forhnak caah a hman colh. Mah cu ruah a tlak ngaimi thil a si cang. Ralpi pahnihnak a dih hnu American nih a tei hnu in an phunghram Article 9 ah "Japan miphun nih a zungzal in,... Vawleicung buainak (hriamnam hmang in ti khi chim duhmi) le ral cu kan duh ti lo/ kan itel ti lai lo." tiah an ttial. "Vawlei, rilo le van ralkap, cun zei a dang zeibantuk raltuknak hmanh kan ser ti lai lo." an ti. Phungdang in chim cun ral kan tu ti lai lo, kan i tel ti lai lo ti a si. Cucu Abe nih thlen aa zuam hnik.

Kum hrabu pasarih chung hi Japan nih an phunghram i ttialmi Vawlei, rili le van ralkap kan ser lai lo timi cu an buar. Japan ralkap caah hmanmi hi Vawleicung ram hna lakah a tambik pariatnak a si. An ralkap 300 000 cu thilri tthabik in thuamh an si. Cozah hlun pawl nih cuti thil a cangmi cu an "i runvennak ralkap phu" caah a si tiah an chim tawn. Phunghram ning in biaceih ding a si ahcun mah hi cu Tank pakhat kha a cung ah catlap benh in thuh he aa lo ko, thuh khawh a si lo.

Pu Abe nih Japan nih an phunghram he kalh in hriamnam a ser taktak maw ti fianter khawhnak nawl a ngei. Zulhphung zulh hi a biapi, cun cozah nih an zulh dingmi an zulh le zulh lo kherhlai lengmang a si. Cu pinah kum hrabu tampi chung hi Article 9 kong hi bia-al le i ceih lengmang a si cang. Japan hi Vawleipi le a pawngkam him le daihnak caah aa tel ve awk a si tiah biatung a dir lengmang fawn.

A tangah cabia aa peh

Relchih: Japan nih Mi Pakhat Ca Lawng Ah Tlanglawng An Kalter Peng


Japan cozah nih an hawikom bawmh ding in an i timh caan ah siseh, UN i daihnak runven ding kong ah an i tel hnik paoh ah an Phunghram he aa kalh ti kha a si lengmang. A dikmi a si fawn tikah an duh ko bu in an tuah kho tawn lo. Ni kum tiang kha Japan ralkap cu innka khar khumh an rak si i an hawikom an rak bawm kho hna lo. UN caah pekmi Japan ralkap (daihnak runvengtu ralkap an ti hna.) cu ralkap dang asiloah ral nih an kah hna zong ah lehrulh le kahnak nawl an ngeih lo caah Australia ralkap nih Body-Guard an ttuan piak hna ti a si i ttahlak nihchuak an rak si ti a si. Tu kum i South-Sudan ah kuatmi Japan UN ralkap cu an kirter tthan hna, a ruang cu ttih a nundeuh caah ti a si. Cu ruang ah tu kum July ah khan Japan Defend minister a rian in aa ngol.

Prime-minister Abe cu UN i ralkap a kuat hna ruangah raltuk a duhmi a si tiah Japan ah a lar lonak le an uar lonak hi a si bik i 2015/16 chung ah lamzawh in mi tampi nih Abe an duh lonak an rak langhter.

Japan i Article 9 a zohfel tthan ahcun Tuluk le North-South Korea nih hnu ah a kir tthan tiah biahri an ter lai i nichuah lei Asia ah 1930- le 1940 hrawng an rak hrawh le an tuahsernak vialte kha an philh maw, an ti hna lai. Thil pakhat cu a si ve, nain Japan zong ram dang pakhat cio nih i runvennak nawl an ngeih bantuk in a ngeih ve awk a si. Ram rum pakhat a sinak in le democracy puitling an sinak hi a him i a daideuhmi Vawleipi caah an hman ve awk a si fawn. Kum upa lawng an karh i mino le ngakchia a karh lomi, daihnak lawng a duhmi Japan nih ahohmanh cu harnak a pe hna hnga lo.

Article 9 thlen hi cu a fawi lo taktak ding a si. Pakhatnak ah pu Abe nih Parliament pahnih (upper-lawer) i amah lei an si caah bia a thawk ngam hmanh ah a ttuan tti hawi dihlak ngacha lung a lak khawh a herh lai. Referendum lak ding an lung a ton khawh hmanh ah an ram mipi he i hmaitonh ding cu raltuk pakhat he aa lo khomi a si.

American nih Japan hi ral tuknak ah i tel ti hlah seh ti a rak duh caah hi Article 9 hi tha a rak pek tuk. Japan nih ralkap a ser tthan lai ti a phan caah USA nih a ralkap tam ngawi Japan vengtu ah a rak chiah tawn hna. Asinain caan a hong rau i amah tein a runven khawhnak ding caah mah hi Article 9 cu an hrawh cang ding a si tiah a forh tthan cang.

Facebook i Teirial Catialtu Page hi LIKE /Follow tuah law thawngpang thei hmasa.


Zohchihmi: NRK, NYTIMES, Wikipedia,
Foto: The Japan Time

Comments