American President Biaceih Khawhnak Ding Lam

(02. February on Facebook Note): President rian a tlaih ni 12 lawng a si rih, nain Donald Trump a ralchantu an karh ngaingai. Nai cawnninga ni i president-order a chuahmi ruangah duh lo langhnak lianpi a chuak, i vanlawngtual hna ah buainak a hong  um. Cu order nih Muslim ram sarih cu ni 90 leng USA luhnak a kham hna. Vawleicung ramkip i ralzam vialte ni 120 chung siseh Syria ralzam cu a ni khiah lo in USA luhnak a kham hna. Malaysia le India ah kan Lai hawi zeimawzah zong USA kal ding an si cang nain a kal kho rih lo ding tete an um tiah theih a si.


Trump cu president tuanbia ah a lar lobik President an hon si colh. Gallups nih Telephone in hlathlainak an tuahmi ah American i 51% nih cun an president thar nih a rianttuan ning hi an lung a tling lo, i 42% nih cun an i lunghmuih ngai. President uar le uar lo kong ahhin an hlatning a tlamtlin lo caan cu a um tawn ko nain atu i mi tamdeuh nih an hnulei an chit ning hi cu a rang ngaingai ti khawh a si. Aruang cu Obama hi kum thum hnu ah mipi nih an uar lonak a lang i George W. Bush hi kum li a rak rau.

Kan biahalnak cu, mah ti an uar lo a si ahcun zeitindah President hin kan tthumh lai, kan hloh lai timi kha a si. Benjamin Franklin nih 1787 ah hi kong cu a rak chuahpi cang: “Tuanbia i tahchunnak pakhat cu biaceihzung nih Reng-sang/bawi hi phungning tein voikhat lawng bia a rak ceih [Franklin nih hin 1649 ah a hngawng an rak tanmi England siangpahrang Karl I. hi tahchunnak ah a lak.]. A duhnak cu Reng-sang pawl biaceih khawh kha a si i zapi nih cun phunghram he aa kalh tiah an rak au hnawh. Asinain cozah hruaitu a lubik nih cohlan khawh lomi sualnak kan ti hnga maw (obnoxious) asiloah a hruaimi nih an celh lo a si ahcun zeitindah kan tuah lai timi rak ruah a si. Cheukhat cu a thli in an rak thah hna, nain cucu a nunnak a dih lawng si loin a man, sining ai runveng (defence) kho lo. Mah cu a si caah cu bantuk hruaitu hna an sualnak/ ningcang loin nawlngeihnak an hman tikah biaceihnak ding siseh, ningcang lo in sualpuhnak a um tikah amah tein aa runven i a rian a peh khawh tthannak ding caah phunghrampi nih a runven hna a herh.” ti a rak si.

Congress le Senate ah Republican an tthawn lio a si rih i an party min in president a tlingmi Trump cung ah atu hi cu zumhtlak sinak (tet-sar) an ngei kho rih. A duhmi paoh an pek khawh rih, hi ca ka ttial cuahmah lio ah Secratary of State aa thimmi cu Senate nih an lungtlinpi. Asinain 2018 ah khin Congress thimnak an tuah te lai i Republican an tthawn tthan te lo i Democratic Party an tthawn ahcun Obama a Term 2nk i a tuar bantuk khan 2018 pin cu a tuar ve te kho. Cucu Obama nih President a ttuan hmasa kum ah an party an tthawn caah HealthCare (amah hlan president 7? nih an rak i zuammi) cu a rak tuah khawh (Trump nih a hloh ve ttheo lai.), i a hnu cun Rep. an tthawn caah a cawl kho ve ti lo. [theihtlei sawh].


Republican nih Trump cung i an lungdongh caan asiloah an ttanhmi an i chir caan a phanh sual a si ahcun an caah lam pahnih a um:

Pakhatnak: 25th Amendment
President John F. Kennedy an kah i an thah kum li hnu 1967 ah an phunghrampi an rak thlen. Mah cu zawn ah cun President thar thimning kong fiang tein an rak ttial, a ruang cu mah hlan ahhin an phunghram ah president a thih, an thah, asiloah phuah a si tikah zeitindah an i thim lai timi um dawh a rak si lo [ca ah cun ka hmu rih lo.].  Cu an thlen hnu in thil a rak fiang put. Vice President a um lai i President an hloh/ a thih ahcun amah nih a rian a chaan lai. Vicepresident nih dah ti lo ahohmanh nih president sinak nawl an ngei lai lo [asinain ka blog rel balmi nih cun State of Union timi kong nan theih lai, president le Vice an thih ahcun a thli in mah hi ni ca lawng ah thim ciami a rak um].

Cu phung an sermi lakah president hi amah duhnak tello in a rian tthumh khawhnak lam pakhat a um. Vicepresident Mike Pence le a cozah chungtel lak i a tamdeuh nih an president hi a nawlngeihnak a hmang kho lo, cun a rian a ttuan kho lo (discharge the powers and duties of his office) tiin an phelh a herh. Cu ti an ti bak in Vice cu The acting President a si colh lai. President nih ka ttuan khawh ko tiah a el hna, nain Vicepresident le a cozah chungtel nih an cohlan hlei lo ahcun Congress ah vote thlak i biakhiah a si lai. Zarh thum chung ah tuah hrim ding a si i president hloh khawh nak ding ah Congress i cheu thum ah cheu hnih nih bia a khiah.

Sihmanhsehlaw, mah hi zawn ahhin President hi a rian in chuah ding cu a har ngai ko. Dam kho lo in a zawt ruang ah maw, a thluak/lungthin a dam lo caah maw zeidang pakhat khat ruang zong a si kho, President rian ka ttuan kho ti lai lo a tiah siseh a ti khawh lo ah siseh, cu zawn lawg ah a tthutnak rawlh khawh a si. A dang cu President hi ral nih an tlaih ahcun a ai rawlh khawh a si kho, nain mah cu an thlah tikah amah president a ttuan kho tthan lai.
Vicepresident le a cozah nih president thlaak, a rian in tthumh ding a fawi lo nak pakhat cu Trump nih aa thimmi Vicepresident le a cozah a si caah a si ko. An hnulei chit in thlaak an timh a si ahcun a ttha lo ngaimi nawlngeihnak i chuh phunkhat a si lai. “House of Cards” timi TV Series lawng ah mah bantuk hi a um i a taktak ah a um bal lo. [a um balmi cu a tang hi a si kho].

Pahnihnak: Impeachment
Phunghram nih a cozah minung, president tel in bawi pawl kha Congress nih tazacuai le biaceih khawhnak nawl a onh. Step pathum in a um. Pakhatnak cu House of Representatives nih bia an thlir lai (Case an zoh). Mah cu a tamdeuh hnatlaknak a si lai. House nih a za cang, hi cu Congress ah tazacawi khawh a si ko tiah an hna a tlak in an chuahpi lai. Biaceihtu hi mipi nih thimmi Senator 100 khi an si. House nih a sualnak kha taza an cawi(cuai) lai i, sual phawtmi pa/nu nih khan sihni he a palh lonak a dirpi (defence) ve lai. Teh-te biahalnak le lehnak a um lai, i a za an ti in innka khar khumh in Senate cu nih sual an phawt ding le phawt lo ding an i ceih lai. Biakhiahnak cu cheu thum ah cheu hnih hnatlakmi kha a si lai, i a sual an ti ahcun a rian in chuah a si lai.

Impeachment hi president pathum sinah an rak hman cang. Andrew Johnson le Bill Clinton kha House nih taza an rak cawi hna nain Senate nih an sual lo tiah luatnak an rak pek hna. Richard Nixon kha House nih a kong an ceih cuahmah lio ah amah tein a rian a chuah taak. A ruang cu Senate nih a sual tiah an ti ding a rak fian caah a si. Cucaah Nixon lawng hi president rian in aa zukmi a si.

Asinain Congress nih president cung an lungtlin lonak sawh in Impeachment timi cozah biaceihnak ah chuahpi khawh a si lo. Tazacawi khawhnak ding ah cun president nih zeibantuk phung dah a buar timi zoh a hau. Biana ah Bill Clinton kha lih a chim ruang [nungak a neih ruangah si lo si lo i mah kong i a lihmi] ah tazacawi a si nain luatnak an pek ko.

Phunghram nih khin ram le miphun leirawitu, eihmuar le ziknawh a tuahmi asiloah High Crime or Misdemeanors [van leh awk a ttha deuh lo] hi a zoh bikmi a si. Ziknawh le leirawi hi phunghram nih a duh bak lomi Impeachment ah a sung bak ding sualnak a si. Cun January 20 lio i Trump nih biakamnak a tuahmi kha a leirawi a si ahcun cucu Reng-sang ngeimi le president tazacawi khawhnak bik cu a si.

Trump thlaak khawh nak ding ah cun phung a buar bakmi hmuh khawh a herh. Asinain atu ah Congress nih an ram Budget an thlaak hlan ah thimtu mipi sin a rak i kammi Mexico vampang kha cozah phaisa in a sak a si ahcun tazacawi khawh colh a si tiah Alan Grayson nih cun a chim khah. Amah hi Congress chungtel a rak si ve. Cun a dang pakhat cu PresidentOrder ruangah ramri i a ummi USA luhnak nawl a pek lomi hna nih Sihni an i hlaanmi he a tonter hna lo a si ahcun Impeachment tuah khawh a sinak a lam pakhat a si kho [Virginia biaceih cung i biaceihbawi Leonie Brinkema nih zarhte ni ah khan presidentorder ruang i airport ah a ummi hna nih an sihni pawl tonnak nawl an ngei tiah a chim].

Note: kan hnu CD(the chinland post chuahmi) ah ka ttialmi a pehpar Facebook Notes ah ka ttialmi a thar in ka blog ah ka tarmi a si.

Comments