American An Rak Sunghmi Vietnam Ral Kum 40 Tlinnak

Si! Kanmah mino deuh nih cun kan thei manh lo nain film le cauk siseh, cu ral a dih kum 40 a tling cang nain mah cu ral nih nihin i a chuak thar minung tiang in harnak le fahnak a pek hna kha kan hmuh. Mah kha ral i tuahsernak vialte cu nihin tiang a zuuntu an um. Ral hi kan duh awk a si lo. Ral thawh i kan i hnawh awk a si lo. Fawi tuk in ralpi pathumnak chuak seh, tiah nihin thawngpang bultan theih in chim hmanh hi kan iralrin awk ngai a si hnga, kan lungput a si tak sual lai.

"Daihnak mang ka rak man" timi cauk cu 2010 ah ka rak cawk. Norway holh in a si i "Jeg drømte om fred" (mirang in "I dreamed about peace" ti a si.) an ti i Vietnam ral lio i an miphun le ralkap pawl thlopbul le bawmtu ding ah siibawi sianginn a dihkami te Dang Thuy Tram cu ral a thawhnak an ram tthen, Vietnam thlanglei ah an rak kuat i ralram a cum chung vialte nitin a cauk chung ah a rak ttialmi "Diary" a si. Ral a dih hlan, American ralkap an kir hlan ah an thah. American ralkap nih cauk vialte an rak khangh piak ve hna i atu Diary te hi USA ralkap pakhat nih Dang Thuy Tram ruak pawng ah a hmuh i khangh ding in cauk pon khangh liomi sinah a kalpi nain aa let i a fim. Ral a dih hnu kum tampi hnu ah Vietnam ah a kal i a chungle a va kawl hna hnu ah mirang in an rak leh.

Mi Diary pi cu na rel, an ka ti ttheo. Nain mah hi diary ka rel tikah a bialak ai dawh ning le catial a thiam tukmi nih an ram le miphun a hei dawtning fiang tuk in a langhter i ka rak thlah siang lo. Atu tiang kai chiah.

April 30. hi Vietnam ralkap nih Saigon an rak laak khawh ni a si i Vietnam ral timi World War II hnu ah a fakbikmi raltuknak a dih ni zong a rak si. - Cu ve bantuk cun mah hi ral nih hin American a rak thlen, ramdang pehtlaihnak a ngeihmi politics a rak thlen i vawleicung ram tampi nih USA an rak hmuhning a rak thlen.


American an rak sungh tikah a khuaruah a har mi an rak tam ko, an rak zum kho lo dengmang. Asinain American cu a sung ko. Nihin tiang ral a tukmi teinak a hmu kho ti lo, Iraq ral kha a tei ti khawh deng a si.

Ralpi pahnihnak a dih tikah meithal cu an puah ti lo nain Cold War a rak chuak. Mah cun American nih Anti-communist tiin Communist ram paoh hrawh dih le ral a rak si. Mah lio ah Vietnam cu chak le thlang in an rak um i Viet Cong timi tapung phu nih South-Vietnam cozah tuk i Communist tthawnter an rak duhmi kha chaklei-vietnam nih an rak bawmh hna. Mah cucu USA nih a rak duh lo, Asia nichuah-thlanglei pawl ah communist mei a lawn cuahmahmi kha a rak huat tuk.

Mah cu a si caah USA nih South-Vietnam cu a rak bawmh i 1964 in 1973 tiang USA nih Vietnam a rak hrawh. Anmah vietnam ram communist le cozah buainak cu 1955 hrawng in a rak i thawk. Mah ti ram tthawng USA aa thlak cun cikhat te ah fak ngaiin an rak i kap. USA nih hriam lian tampi a rak hman i vanlawng in bombs tor a rak thlak colh. Mah caah cun Laos le Cambodia i communist pawl nih Vietnam-communist cu an rak bawmh ve hna.

Cu lio USA president Nixon nih Combidia ah bombs lian pipi thlak ding in biakhiahnak a rak tuah tikah USA i university siangngakchia tampi nih an rak duh lo i an rak buai tuk. Lam ah an vak, inn pawl lung in an cheh, thlalang an rak khuai tuk caah National Guard (tu zarh i Baltimore bantuk) cu an rak chuah. Siangngakchia pali an rak thi ai. USA nih Vietnam a tukmi an rak duh lo hlei ah American ralkap nih Vietnam i an va sualning, cun Vietnam i rammi sasawh pawl ningcang lo tuk in an thah hna, i sathah in an rak thah hna vialte kha USA ralkap hmanthlatu nih a rak thlak i a hnu i an theih tikah USA mipi nih a rannak in ral tuk ngol ding an rak au. 1973 ah USA nih ral a tei khawh lo hlei ah rammi nih USA cozah a lih an rak theih cang caah Vietnam cu an rak chuah tak.

Mah cu hnu zong ah Vietnam cu an van buai lengmang i a hnu cun chaklei Vietnam nih thlanglei Vietnam cu a tei. Cucaah USA a sung ti lengmang kha a si.

Vietnam ral ka rak tu tiah USA president aa cuhmi zeimaw nih an chim ttheo. Mah cu lio ah atu President Obama te hna an rak ngakchia te rih. Vietnam ral an tukmi hi an palh bantuk i a hnudeuh 1991 i Gulf-war timi Kuwait War in kan theih deuh lai, an rak tu tthan i American nih teinak tthathi a hmu hlei lo. Cucaah raltuk a si khawh chung in an rak hril, president chuak thar nih.

Sihmanhsehlaw, September 11. kha cu cohlan a harmi dirhmun in 21th Century ah USA nih ral a tukmi aa palh tthiammi ah a rak cang. Super Power aa timi ram caah cohlan cu a har tuk i ral cu a rak tuk. Kum 10 chung ah teinak a hmu hlei lo i Iraq le Afghanistan ral siseh a nolio i a rak chuakmi Vietnam ral kong ah tampi a cawn caah Obama nih raltuk hi a hrial lengmang rih nak pakhat a si tiah mi tampi nih an zumh.

Vietnam ral a dih in Refugee tam tuk an rak chuak. Europe zong ah USA a rak bawmtu ram tampi le Norway tiang nih an rak lak hna. Vietnam ralkap le rammi zeizah dah an thi hnga? American ralkap cu 59 000 an rak thi. USA a bawmtu ram ralkap tor an thi rih. Nihin tiang ah bomb an rak thlakmi le Chemical thilri an rak hmanmi khuavai ruang ah nau thar chuakmi tampi pum, thisa le khuaruahnak tling lo an tam tuk.




















Cc: NTB, DB, VG, Wikipedia and Dang Thuy Tram (I dreamed about Peace).

Comments