Tu zarh (April dih zarh) ahhin UN ralkap nih ralzam tleirawl nu tlaihhrem le nawlngeihnak hmang in diriamnak tuahpi a um timi kong nih UN bupi cu a hninh. Ralkap pawl nih eidin aa za lomi ralzam ngakchia nu pawl kha ei supsap le phaisa tibantuk in an lem hna, an tlerhkhonh hna timi cu 2014 i tthal chung ah a rak tongmi ralzam ngakchia nu nih UN High Commissioner for Human Rights ah rian a ttuanmi Sweden miphun Anders Kompass sinah a chim i cucu Anders nih vawleipi thei in a phuan caah amah zong UN rian in an chuah. Tu zarh chung tthiam ah The Guardian nih "Sexual Abuse on Children by International Armed Forces." tiin ca a chuah ti a si. Hei chim duhmi cu nawlngeitu dirhmun i um tikah hin mi tampi caah phaisa in duhnak i sum a har lio ah taksa diriamnak i sum kho lo in "Sexual Abuse" tuah hi a rak fawite.
Kan hnu ah khan vawleicung khuacaan thlennawn ning, zeidah a lawh ti hlatnaknak siseh iralrin ding fakpi in UN nih rian a ttuanmi lakah a biapi in aa telmi UN’s Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) ah lutlai a simi India pa Dr. Rajendra Pachauri cu tu ni ah ruah lopi in a rian in aa din (February zarh hnihnak a rak cangmi).
A ruangbik cu a rianttuannak ah nu a tuaitam tiin report a ton caah le a kong an hlathlai cuahmah caah a si. New Delhi i The Energy and Resources Institute (TERI) ah amah Dr Pachauri cu director-general a si i cuka i rian a ttuanmi kum 29 nu researcher cu email in siseh hmaitonh zong in a tuaitam caah atu bantuk in sual an puh i a kong an hlat cu a si.
Amah hi 2007 ah US vice president hlun Al Gore he Nobel Peace Prize an rak la tti. Kum 75 a si cang i a ralaimi october ah a rian in aa din cang ding a si nain atu ah ruah lopi in aa din colh.
Atu i Dr. Rajendra Pachauri lawng hi si lo in IMF lutlai a rak simi pa zong atu tiang nu kong ah biaceihzung a phan lengmang. Vawleicung i organization liandeuh pawl, company le a dangdang a bupi i rianttuannak ah mah bantuk hi ton lengmang a si. Hruaitu, director, manager tibantuk hna nih an nawlngeihnak kha an hleiter tawnmi chung in a chuak mi thawngpang a si. Cu zong cu nu cheukhat nih an phuang ngam tawn lo i an i in, a siloah an rian in an chuak tawn.
Laimi chung zong ah mah hi kan ton cuahmah ko. Hlan zong ah a rak um ko lai, nain nihin ah cun Lainu cathiam le mifim nan tampi cang. Cathiam le fimnak ngeih cu ralthatnak a si, a dikmi ttanhnak a si. Mah tein pum i ven khawhnak a si i a fekmi dirhmun ngeih khawhnak a si caah nu nih fimcawn ding kha tha an pek lengmang zong cu a si.
2008/2009 hrawng, Mauttaam a rak tlun lio i ram kip ah concert tuah in an rak vah lio ah bia a rak chuakmi pakhat a um. Mah hi Mauttaam concert tuahnak i hruaitu bu asilo ah tawlreltu ram dang ummi pakhat nih Lai hlasa nungak pakhat cu zu a rit lung in a rak tuaitam, i "hodah ka si na ka hngal maw?" ti tiang in a rak hal, ti a si. Mah cu kong a theihtu nih forum ah a rak ttial i honih an rak let lo, asinain pa min cu fiang in theih a si lo hmanh ah mah Lai hlasa nu cu theih a si, cattialtu nih a min a rak tial ko ( nain ka nolh ti lailo).
A hnu 2013 chung ah hika i master a kai lio pakhat nih a rak ka chimhmi cu ram leng i Laimi hruaitu pakhat (nupi le fate ngei) nih Lai nu pakhat cu Asia a tlawnnak ah an itong i a helh len timi a ka chimh. A luancia kum li hrawng i a rak cangmi thil a si, a simi te kha a chim tiah ka ruah, a theih bakmi a si caah. - A cung i ka chimmi pahnih hi ram rianttuan le miphun hruaitu an si i refugee a hngaktu le refugee in ram dang a kalmi hna caah cun organization lian an si caah an nawlngeihnak le an thil ti khawhnak kutpar a va hlei zong a si kho men ko.
Khrihfa rianttuannak zong ah mah bantuk an um.
Norway ah rak sawmmi pastor le evan pakhat a simi pakhat nih ka kut tlaih pah in a ka hnamh tiah nungak pakhat nih ka sinah a rak chim. Biafiang ka hal tikah ttha tein a rak ka chimh, nain cu pastor pa min ka hal lo caah a ka chim ve lo i mah ti cun a tlung i a dih ve. Kawlram zong ah bantuk hi a ummi theih a si.
Bupi i rianttuannak nawlngeitu si tikah, khrihfabu le evan in minthan i mi hip khawh tikah kanmah thisa duhnak lawng si lo in kha nawlngeihnak lungput te nih kan kut a hleiter ttheo tawn. Zeibantuk bu le rianttuannak a si hmanh ah rian petu le ttuantu kar pehtlainak hi a ri a um awk a si i khrihfabu le biaknak zong ah a ri a um ko.
Nu pawl nih zeitiangdah nan cunglei rianttuantu he pehtlaihnak a ri nan ngeih?
Zeitiangdah nan mit nan au?
Ningcang lo in pehtlaihnak le tuaitamnak na tong maw?
Khah! Pathian lawng ttihding a si.
Nan pawng ah mah bantuk kong he pehtlai in bawmtu le bawmhnak an tampi, na ral chia hlah.
Note: A cung i ka chimmi Laimi lak i a cangmi hi a can lio ah a tongtu nih lehrulh a rak um lo caah a can ning lawng ka chimmi a si.
April, mangttha. Nitin capar pakhat lengmang ka ttial thla na si. May a nuar te men lai.
Comments
Post a Comment