Kan Siangpahrang Kawlram Tlawn le December

"Nan lung vialte remh cio tuah u," timi hla sak thla a rung phan, khamnhtu Bawi Jesus a ttum lai caah kan thinlung ttha lo vialte remh cio ding in kan sakmi a si. Tipil petu Johan nih Luka 3. chung ah "A kuarhnak hmun vialte kha rak chilh hna ulaw, tlang sang le fing bo kip kha rak rawnhter hna u, lam aa ngerhmi kha rak dinter hna u,..." a rak ti ve.
Norway siangpahrang te an ttumnak hmun. Nrk

Norway Siangpahrang Harald le siangnuhrang Sonja Kawlram an tlawn kong cu Norway ah ceih a tong ngaingai. November 30 kha Kawlram an rak phan i ni nga an caam. President Thein Sein le Suu Kyi hna ton ding in an program ah a um, i Rangoon University zong ah len an i tim ti a si, i a hnu ah Shwe Man zong an ton lai tiah theih a si. Anmah a zultu hna lakah a biapi ngaimi cu Norway ramdang-vuanci pa a si i Karen le a dang tlangcungmi hruaitu cheukhat telin Aung Min he tonnak ah a telpi khawh hna. Kawlram i a karh cuahmahmi Norway company 40 i rianttuantu 70 hrawng he zong tonnak an ngei ta kho. Cu ti Norway mi 70 hrawng tonnak an ngeihmi kong ah ti le zinan cawh lo ding ralrin an i peknak kong Minmeizam nih a ttial. Ceih an tonnak a ruang le nihin Kawlram le nizan Kawlram aa thlen lo ning ka von banh lai.

Republic of the Union of Myanmar tihi Kawlram min thar cu a si i Siangpahrang uknak a si lomi le ro bantuk in uknak aa chaan lomi Kawlram tinak a si. Republic of Myanmar ah Norway siangpahrang te nuva le ramdang-vuanci pinah industry minister an tlawnmi hi thlennak a panh cuahmahmi Kawlram dirpinak an langhternak a si, tiah chim a si. Miphun tampi kar remdaihnak kong ah Norway nih a si khawh leng in bawmh aa zuam lengmang.
King Harald meeting with presidet Thein Sein. NRK/burmna.no

Siangpahrang Pa le Democracy
Norway hi democracy cu a ttanh taktak lawng si loin a ram chung zong ah a si khawh chung in a hman. Siangpahrang Harald nih naite i USA president bia a chimnak Rangoon University ah Democracy he aa pehtlaimi thlennak le tthathnemnak kong pawl a chim ve. Siangpahrang nih a chimmi hna lakah aa telmi hna cu:

  1. - Kawlram ah pahrang a ngeimi mino an tampi ti a fiang. Cu bantuk hna tthanchoter le fimcawnnak ah tthanter cu ram pakhat tthanchonak caah tawh a si, tiah Kawlram i kum 13 tang rianttuan kong pehtlai in Norway nih Kawlram i company an neih zong ah ngakchia rianttuanter an i timh lomi langhternak ah a chim. 
  2. - Fimcawnnak cu vawleipi thlennak ding ah a tthawngbikmi hrimnam a si, tiah Mandela nih a rak chim tiah a nolh i Norway nih Kawlram mino hna fimcawnnak bawmhnak caah phaisa bu an ngeih kong a phuan. 
  3. - Kawlram phunghrampi rem hrim awk a simi a tampi rih, tiah fianghlang tein a chim. Khatlei in Kawlram hruaitu (ralkap / atu cozah) nih remdaihnak le i ngaihthiamnak an duhning le democracy ah thlen an duh ko ti a hmuhning a chim chih. (02. dec ah khan 2014 hi Norway phunghrampi kum 200 a tlin kum a si i cu kong zong a chimh hna i phunghrampi hi remh khawh awk a si ding a biapitnak zong a chim, "Kan phunghram nih rammi covo le democracy a runven. Mah cu nih Democracy chungtel si cu covo le ttuanco /duty ngeih a si a kan hngalhter. Kan phunghram nih fekte in a dirpimi cu rammi caah a tthabik a si lomi a si ahcun, thlen le remh khawh awk a si, timi a si," tiah siangpahrang pa nih cun a chimh hna. Tahchunnak ah nu hna nih vote pek khawh ding in 1913 ah phunghram an remhmi kha a chim.)
Siangpahrang te tlawnnak nih fiangte in a langhtermi cu Norway nih Kawlram thlennak ah a dirkamh lawng si loin phaisa in siseh a dangdang zong in a bawmh ko ti a lang. Thailand ah Norway cozah phaisa in Kawlram mino sianginn kai kho ding in bawmhnak a tuah tikah Kawlmi tampi an kai kho i Laimi zong an kai kho ve. Leicung leiba a ngeibik ram Kawlram a leiba tampi ngaithiam ding in a rak i zuamtu le a ngaithiamtu hi Norway a si ve, i a sifakbik Kawlram bawmh awk ah aa zuam lengmang. Sihmanhsehlaw Kawlram nih an sifahnak cu an thuh. 
Norway siangpahrang Harald le siangnuhrang Sonja, Bagan an len lio. Sifak le kutdawk hmuh an si lo. NRK

Takpherh, Khuh le Sifah hi thuh khawh a si lo: 
Kawlram cu republic an iti nain Norway siangpahrang nih tlawn ding an theih tikah siangpahrang don tein don an rak duh hna rua, i cucu Norway cozah le rammi zong december thawk ah Christmas kong nakin an ceihdeuh ngai. Norway siangpahrang te an kan tlawn lai caah an umkalnak ding khua le hmun i a ummi sifak pawl vialte, innchia vialte kha hrawk in tthawl dih hna u, an ti i a si lai Bagan i an tlonlennak hmun zong ah kutdawk le sifak tete a um tawnmi hmuh awk um lo in an rak ttian dih ti a si. 

Pakhat cu Kawlram i an ttumnak ding lawngbual hi ttha tein Norway cozah le Kawlram cozah hnatlaknak ngei cia an rak si nain Kawlram an luh laite ah an ttumnak ding cu an thlen i Irrawaddy ah an ttumter hna ai. Cuka an ttumnak hmun hi cu hlan ah khua pakhat bantuk in ngatlai le tiva a totu tampi an umnak a rak si, mi sifak le innchia a tam tuknak. Cuka i a ummi sifak tete le innchia tete cu cozah nih hramhram in an tthialter hna, tiah Irrawaddy nih a rak ttial tikah Norway cozah cu an lung ttha lo ngaingai. Cu ti cun siangpahrang te an i chawhnak paoh cu zohco ding in Kawlram sining tu langhter lo in an rak tuah timi a lang. A takah cun Norway nih Kawlram sifah le inn-lo chiat cu a rak theih tuk ciami a si, i bawmh hmanh a timhmi a si...

Siangpahrang te khualtlawnnak a tawlreltu hna nih fiang tein an chim, Kawlram tlawn tikah mah ti cun rak kan tuah piak u tiah kan halmi hna a um lo. An ttumnak ding hmun tu cu fiangte in kan theih ciami hmun a simi kha kanmah theihpinak tello in an thlen. Media/ Irrawaddy nih a chimning a hman a si ahcun mah cu Norway nih kan duhmi a si lo, a ti. Norway amnesty lam nih "Norway siangpahrang cu mah ti khan kan hmuh hna awk a si lo," tiah anmah ruang i sifak pawl tthawl le tthial an tonmi kong ah an chim. Cu ti an tthialmi hna mi sifak pawl kha a si khawh chung in liamh/rulh hna awk a si i cu ti rulhmi an si khawhnak ding ah Norway cozah nih fakpi in ttan a lak hau ko, tiah a chim fawn. 

Sifak le inn chia an tthial hna kong ah Norway cozah leiin rian ngeitu nih a chimmi cu, "Sifah hi thuh khawh a si lo. Tthanchonak karhlannak chung ah hin do-thlen khawh i zuam awk a si i cucu Norway nih biatak tein Kawlram thlennak kong i kan cawlcanghmi hi a si," ti si ko.

Norway nih Kawlram thlennak le democracy a si khawhnak ding nakin a miak hmuhnak a ruatdeuh tiah Norway i refugee in a um le asylum sok in a taangmi nih Norway cozah cu an sawilen ve. Norway cozah nih Kawlram cozah thlennak ah atu nak fakdeuh in a tuah HRIM awk a si, ti hna an chim. 

Nizan Kawlram he aa dang rih lo tinak a si ko. 
Kan hmet lio ah Bawi an tlung lai tiah cun Hakha siseh Thantlang zong a si khawh chung in rak ttamh a si. Lam awr paoh cu camphio i cih seh, tinbawsii i thuh seh an ti, nain phaisa bawmh a rak um lo. Ram cozah nih rammi le khuaram caah zei takhmanh an rak tuahmi a um lo, i rammi an har tuk an thei na rawraw in cuti a harmi cu hmuh an duh hna lo, nikham/sunglass an i benh i an hna an rak i cheh. (Voi khat hna cu tlangau pa nih, Ralbawi lian a tlung ding a si caah nan inn hmai ah thingkung kung khat cio nan cin dih lai, a cing lomi phawipiak nan si lai, a rak ti hna, an ti.) 

Norway le Kawlram pehtlaihnak hi a chan a sau cang ko. Norway sermi tinbaw/tilawng tuanbia ah Kawlram i pinkaroo le tlawr-thing khi Norway nih Mandalay in an rak thawlh tawn timi a um ve. Cu hnu ah Suu Kyi an rak dirpinak le an ttanhmi democracy thawng in Kawlram cu an theih tukmi a si ko. Cucu kan sifah cu kan fir le kan tlei zong a si lomi, an thuh piak hna. "Der pheh chia le paam pheh chia" ti hi an hngal rua lo, bawmh ah a rami bak kan bawm hlah u, ti he aa lo. 

Biaralkah tak in ka biahram khi von peh cang ning, december chung vialte ruah awk pakhat, ka ruah lenmi a um. 
Norway siangpahrang le cozah nih Kawlram tlawnnak ah Cozah an fialmi hna an duhning thil a um lo nain cozah nih sifak le innchia pawl hramhram in an tthialter hna. A bawmh zong an bawm ti hna lo. Norway siangpahrang le cozah lawng siloin Norway mi zong nih Kawlram an tlawn tik i an hmuh duhmi cu a sining te khi a si ko. 
Aruah hlan i a chuahcam kan lawmh ding khamhtu Jesus a chuah thla ah kan sak tukmi hla "Nan lung vialte remh cio tuah u," timi siseh tipil petu Johan nih a rak chimmi "a kuarhnak hmun kha chilh hna ulaw tlangsang kha rawnter hna u..." a rak timi hi Kawlram cozah nih hlah maw an tuah khawh bik ka ti. Lung le thing vialte remte in an chiah, tilu luannak kuar le tlangbo vialte an remh piak hna. Milte in an tuah piak hna i, mi chia an tthawl hna, inn chia an hrawh dih. Golden land timi Myanmar ah an tlonter hna. 
Jesus a rak chuah lai zong kha, an inn an rak ttamh dih, an sin um hna zong sinum an rak lo men lai lo dah ka ti ko, siangpahrang, ralbawi le mirum chung nih an thuam tthabik in an rak i thuam ko. Cucu Jesus caah tuahtermi si dawh a rak si lo. A hnu cun a nautabik minung kan sining a langhnak ah cawrawl kuang ah an rak thlim ko. 
Ka biahalnak cu Jesus nih hin kan sining te hi a duh bik ko hnga lo maw? Kan sining dihlak in amah cu a kan khamhtu, a kan chanhchuahtu le kan siangpahrang a si tiah kan don le kan fuh ding hi a duh bik ko hnga lo maw? 

Christmas kong he pehtlai in capar ka von chap te lai, ka leng tthan te. 

Ref: NRK, Irrawaddy, TV2, NTB, Scanpix le burma.no

Comments