Thawngpang & Theihtlei (Sept. Zarh 2nk)

Ka blog a rel tawntu nan zate cungah nanmah nakin kai lawmdeuh :)
Nai hrawng cu ka cauk "Duhnak Ramvai" phawtzamh le tawlrelnak ah ka blog ka bultawl thiam lo. Nain atu cu khua maw caan ah leicung thawngpang cheukhat le hmuhning ca tete ka ttial pah te lai, i hong ka lengmang te uh. Facebook le a dangdang ah ka thlah theng ti lai lo, nanmah lung tho in nan rat lo ahcun rel awk a um nan thei ti lai lo.

Nihin cu ka thawh tuan chuahchuah i zingtho breakfast ei pah in thawngpang ka relmi chung in zeimaw kan hrawmh hna lai. Cu hlan ah ka cauk kong he pehtlai in Global Chin News nih interview an ka tuahmi hi rak rel ve te, na rel rih lo ahcun ka cauk zong ka caw ve tiah kan sawm. Aw khah, na rel duhdeuhmi ka hon ttial cang lai mu. 

USA President Hlun Pahnih; Bush le Clinton 

A sen le nak bantuk in politics ah aa dangmi pahnih hawikom an cang, president hlun Bill Clinton le George W. Bush nih scholars program thar pakhat an ser i four presidential centers ah onnak puai an tuah lio cu capo saihnak hmun pei a si hi tiah ruah sual a fawite, tiah AP nih Clinton le Bush kong ah a ttial. 

Clinton cu Democrat a si, i Bush cu Republican a si, i kawifa bantuk in an ni an i capo. Mah cu scholars program thar onnak ah cun a ralaimi 2016 president thimnak kong he pehtlai zong in an i capo i an chungkhar kong zong an chim i an i nih sek. (Atang ah khin youtube in an biaruah zoh khawh a si.) 

Mah cu ziah ka chim tiah cun chan thar America politics bual chung ah Clinton le Bush hi pical ngaiin a langsarmi le mi a hiptu an si caah a si. Bush cu a pa H.W Bush hi president a si bal i amah zong a si pinah atu hi a naupa cu Republican aiawh in zuam dawh a si tthan. Clinton tu cu amah unau chung in si lo in a fim i a tli taktak mi nusal Hillary Rodham Clinton tu hi Democrat aiawh in ai zuam lai ee tiah an zumh bik. A fawinak in Hillary cu leicung nu lakah politics in cun mi a hip khotu bik pakhat a si. 

Cuka mi hmai i Clinton le Bush bia an ruah hna lio ah Hillary zong mipi sinah a to ve. Clinton nih 1992 ah term hnih nak peh ding aa zuammi W. Bush pa president George H.W Bush cu a rak tei. Atu hi cung i ka chim cang bang, a naupa Florida gov. Jeb Bush cu Hillary Clinton he an i zuam tthan lai tiah American tamdeuh nih cun an zum ee, ti a si. - Mah kong cu za seh!

US president 42nk le 43nk nih hmunkhat te ah the President Leadership Scholars timi program kong an thanhmi a si, i mah hi nih hin mi dang nih business, public service le ralkap pehtlaihnak pinah president hna nih zeitindah biathlehnak an tuah timi pawl kha biapi in cawn khawh a si lai caah hmailei ah an rianttuannak ah a bawmh lai, an ti. 

W. Bush hi president term hnihnak a ttuan lio ah Clinton nih kum khat ah voi hnih in a rak ton i minute 30-in-45 kar hi bia an i ruah tawn kong Clinton nih a chim. An i ceih bikmi cu policy le politics a rak si. An lung aa khah lo caan a tampi i cu an lungtlin lonak cu peh tthan ti lo in "ka caah tampi man a si," tiin an ngol tawn. - Clinton nih; democracy testnak ah a tthabikmi cu thazang a tthawngmi biaelnak/debate le cu hnu i ruahnak ai khah lo zong ah ram kong buainak remh le tthanchoternak ding ah a tthabikmi lam kawl tti kha a si, a ti. 

Hi program onnak i moderator a tlaitu Josh Bolton nih hruainak lei i an dirhmun kong a hal hna tikah Clinton nih "Bush nih hin a hman tiah a ruahmi kha a rak tuah/bia a khiah, - kei zong cu bantuk in a phun aa dangmi a ruang hna he ka rak tuah ve," a ti. Clinton hi mi chawnhbiak lei ah a mak tukmi a si zia le politics leiah zeibantuk party le minung he paoh fawite in mithmai a pe khomi a si nak zong Bush nih a chim ve, "mah cu a za maw?" tiah Clinton cu a kong comment a pekmi kong ah a hal chin. - Bush nih 2000 i president campaign a rak tuah lio ah Republican president hlun Clinton i Sex-scandal kong hnur chih in "honor and dignity" timi bia a rak hman nain a hnu ahcun an pahnih in an ipehtlaihnak a hram an rak fehter khawh tthiam. ~ Clinton hi Bush nakin a thla te lawng in a ngakchia, i president in an i dinh hnu 2010 ah khan Haiti lihnin ruang i harnak tongmi bawmhnak an rak tuah tti pinah Africa i HIV/AIDS donak ah an dirtti. 

A rauh hlan ah Bush nih a pa kong tialmi "41: A Portrait of My Father," cu a chuak lai i "Dawtnak tuanbia a si lai, cun na dawtmi le na upatmi hna sin in cawn din kawlnak kong a si lai," tiah Bush nih a cauk kong cu a chim chung. - (AP chung in ka rel i cawn awk a um tiah ka ruah caah ka ttialmi a si.) 
-------

Ziah US Nih Indian Prime Minister Narendra Modi Innka A Onh Tthan?
American president hlun W. Bush nih USA ah luhnak nawl a rak phih piakmi Narendra Modi cu India PM a hon si cang. Sept. 29-30 chung khi President Obama nih US le White House tlawng ding in a sawm. Cucu nai may-thimnak ah India prime minister a tlin hnu in a voikhatnak bik Washington a tlawn a si lai. 

2005 ah George W. Bush nih Modi hi US luhnak visa nan pe lai lo, a rak ti hna. Aruang cu Gujarat State i chief minister a rak ttuanmi Modi nih hin India i mitlawm a simi muslim pawl kha Hindu extremist pawl nih an rak hrem/tthawl hna tikah a zoh sawh hna i zeihmanh a tuah lo caah a si. Cu caan cu a luan cang tinak si lo in US caah India cu a biapi tukmi ram a si tikah prime minister cu a ton awk aa tlak cang. Asia ah Tuluk lawng a si lo, India hi nawlngei ngaimi a si caah Modi hi US nih a herhmi a si. 

Washington ah Modi tlawn ding kong he pehtlai in White House nih tihin a chim: 
- Ram hnih hruaitu hna nih an i khahnak le an duhmi ai khatmi kong an ceih lai, i India-US pehtlaihnak zong kaudeuh in an zoh lai.
- Sipuazi tthanchonak le rianttuan ttinak, cu hmailei an ram hnih pehtlaih ruang i a hlawk ding kong. 
- Ramri kong an ceih tikah tulio i zapi nih buapimi Afganistan, Syria le Iraq kong ah India hi biapi in aa tel khawh nakding (US nih i rawih a duh tinak?)
- Kan ram hnih himnak le vawleipi himnak caah US-india pehtlaih ning a tthat chin ding le i bawmh ding biafehnak hi Obama nih aa ruahchan bik, an ti. 

US secretary of state John Kerry le Secretary of Defense Chuck Hagel nih hin India prime minister thar cu tuante ah an rak tlawn cang. Atu i Islamic State dirtu misual pawl donak ahhin India hi a biapi ngaimi hawi ttha a si zong a herh. Leicung a tthawng vemi India nih zeitindah a ti te lai?
----------

2014 Ah Hodah Nobel Peace Prize An Pek Te Lai: Snowden Maw?
Nobel Daihnak Laksawng 2014 a cotu ding cu a ralaimi october thla chung ah kan theih cang lai. Hodah an pek lai timi aa thei rih lo, asinain zumhmi minung cu an um. Febuary 1 hi a hnubik min pek caan a si i march 4 ah khan Norwegian Nobel Committee nih 2014 caah min pek zah an thanh tikah pumpak minung 231 le bu 47 an i tel, i an zate ah 278 an si tikah an tambik kum a si. Ni kum kha 259 an rak si. 

2013 ah khan Malala timi ngakchia nute kha an rak zumh tuk hna i a ngah lo tikah mi tamtuk a deuh hna. Nobel daihnak laksawng limhang a zorter tuk tiin ruah a si bantuk in a mikip in min pek a hong si zong cu a si pah. Tutan zong cu Malala min ai tel tthan i zumhbik mi panga lakah ai tel tthan. - Ni kum ah khan mah tluk in a rak lar i an pe lo. Tu kum le ni kum i leicung a hnintu le leicung a buaitertu, khatlei in a buai ruangah daihnak a chuahpitu tiah ruahmi Snowden sinah Malala hi zeidah a lawh te hnga? 

Si! Snowden cu hi ca a reltmi 99% nih leirawitu ah nan ruah. Cucaah amah an pek ding cu nan duh hrimhrim lai lo, ti a fiang. Sihmanhselaw, democracy le zalong tein chimrelnak, cozah rianttuannak hi mipi nih theihpi a herh tiah a ruatmi hna ruahning cu a rak i dang ve. Cu tikah USA he irem thlorh a duhmi zong an um tthiam ko, cucaah ho ruahnak hman hal cu a si lo, Nobel laksawng peknak ah politics aa tel lo ahcun Snowden hi an pek te hmanh maw?

Pop Francis hi Peace Research Insititute Oslo (PRIO) nih cun an zumh ngai. Sifah a dotu, mi har hna zawnruat in tthanchonak le sipuazi kong a chimtu, Catholic Church a thar chuahtu, midang bantuk tein social media a hmang vemi a si pinah nu le pa thleidannak um lo ding in bia a chimtu a si caah amah hi an zumhnak a si. 

PRIO nihhin kum tin nawn in an zumhmi 3/5 hi an chim tawn nain an nganh lengmang, i tu kum ah top 5 i an zumhmi hna 1) Pop Francis, 2) Snowden 3) Malala  4) Novaya  le 5) Denis Mukwege ahhin hohmanh nih lak te dawh in a um lo. Russia president Putin hi Syria buai tuk lio ah ralkap thazang hmang lo ding in le vanlawng in bomb thla lo ding in Obama he bia ruah hnatlaknak a rak ngei khotu a si tiin min an pek ve i amah zong nih maw a lak te tur: Prio website ah zoh chap te. 
-------------------------

Clinton le Bush


Cu vial si seh, chun ttha in mang ttha hna u. 

Comments