August ah khan Greece ram chaklei i a ummi khua Amphipolis ah thlaanpi lian taktak an rak hmuh i atu hin phul an thawk cang. Mah hi thlan ahhin hodah an rak vui, ho thlan dah a si timi an thei rih lo nain ram sipuaizi a tla tukmi Greece cozah cu an i lawm tuk cia cang, aruang cu Greece ram i hlanlio thil an hmuhmi lakah khuaruahhar le a biapibikmi a si tiah an ruah caah a si.
Naite ah khan hlaan cu ttha tein an zoh hnu ah phul an thawk i thlaan innka in an thawk. Thlaan inka i an hmuhmi thil nih an lung a laak chinchin hna, i an ruahchannak a tam. A ttih zong an ttih i zeidah a si hnga timi theih duhnak a faak chinchin cang.
Hi thlaan an hmuh lio in thawngpang hi ka rak dawi pah cang nain caan zeimaw cu a thlaan le hmun an ngiat kar a rak dai i tihni ah NRK2 Radio nih thlaan kutka i an hmuhmi kong a chim hnu in BBC nih a ttialmi hmanthlak he ka zoh tikah ka lung phundangpi in a um. A ningtti bantuk, zeipi a si ti bang ai lawm bantuk, phundang in chim ahcun Bawipa Jesus chuah hlan i rak sermi thlaanpi ahhin zeidah a um hnga ti theih duhnak paiper khat he khua ka ruat len.
Thlaan congtu le nu zuklem
Hlan thilhlun kong hlathlaitu hna nih thlaan cu on ding in a innka cu an von khoih, vawlei an thai khawh hnu ah an hmuhmi cu thlan innka congtu tlak in sermi Sphinx (chiandaih pum, a thla ngei i minung lu a ngei.) mi zuk pahnih hmaitonh in an to lio (hmanthlak khi zoh) a si. Mah nakin khuaruahhar le lung a ladeuh rihmi cu nu zuklem sermi pahnih nih mah hi thlaan innkaa an hngahmi hi a si.
- Hi thlaan phulnak hi naihte in kan zulhdawi, a ttih zong kan ttih (a huham le hi thlaan hngaktu?). A thlaan hi zungthiam taktak le khuaruahhar thil a si ko. Ai dawh tukmi biathli, kan ketang ah a um ko, tiah hi thlaan an hmuhmi kong ah Greece i culture-minister nih BBC ah a chim.
Nu pahnih hna cu meter pahnih veve an tung a sang, i an baan khatlei veve aa tan. Mah cu aa tan cu hi thlaan phul/luh ai timtu hna ralrin peknak a rak si kho men, tiah hlan thil a hlathlaitu, archaeologists nih an ruah nawn.
An hmuh hmasami Sphinx timi zong an thla a tlong cang i vawleiah a rak tlami kha an hmuh. Nu pahnih an zuklem tu cu kum hi can a rau cang nain anmah ning tein an um tiah an ruah, an mui (hmai) tu hi a fiang ti lo. Pakhat cu a hnar te hna a beuh cang. Thlaan chung luh khawh nak ding ah innka siloah thap-2nk a um rih tiah an ruah i ralring taktak in phul a hauh kong an hruaitu nih a chim. Zei maw cu cimh le rawh an i tim cang. An ruahnak ah an vuimi pa/nu ruak hmuh khawh nak ding ah innka/a khamtu thap li a um tiah an zumh.
Ho thlaan dah a si hnga?
Mah ih thlaan a congtu nu pahnih hi mi zeidah an si hnga? Hlan thil kong a hlathlai le a ruattu hna cu an lung a tuai ngai hna. An vuimi pa/nu theih khawh nakding ah hi nu pahnih tuanbia theih zong duh a hong si. A thlaan lianh ning le a congtu an hmuh cangning tuak in a chung thlaan i vuimi hi mi sasawh a si lo hrimhrim lai ti cu a fiang. Siangpahrang te chung an si lo si le mah chan lio i a rak biapi tukmi minung a si lai, tiah archaelogist pawl nih an zumh.
A thlaan umtu le a chan an tuak tikah Jesus chuah hlan kum 300-400 hrawng i vawleicung minthang ralbawi le siangpahrang Alexander the Great chan ta a si. Cucaah mi tamdeuh le hi bantuk a theimi a tamdeuh nih cun Alexander the Great thlaan a si lai ee, tiah an zumh i cheukhat nih cun amah silo in a nu, silohmanh ah Alexander te chung cu an si hrimhrim lai tiah an i ruahchan.
Alexander chan ah cun Mecadonia a rak thang ngai i atu thlan i cu lio i Mecedonia khuapi lak i pakhat a simi Amfipolis ah a um caah a thlaan hmun le thil an hmuhmi hi Jesus chuah hlan kum 400 hrawng ta a si. A thlaan hi tlak/lungrual in kulhmi a si i meter 500 a sau.
Amfipolis cu Alexander pa Philip II nih 357 BC. ah a rak tuk i a lakmi khua a si. Alexander chan ah a biapibikmi rili kam khua a rak si fawn. Mah hi khua a rak latu Alexander pa Philip thlaan cu atu an hmuhmi thlaan nakin a fadeuh tuk ti a si.
Greece cozah nih cun Alexander thlaan cu a si lai lo ee, an ti. Aruang cu Alexander hi a thih ah khan Egypt ah an vui tiah an ruah caah a si. A si khomi tu cu a nu thlaan hi a si. Asilole Alexander fapa maw, a nupi thlan cu a si ko lai, tiah ruahnak a um. Cu a si ngengaw lo si hmanhah anmah chan i min lian ralbawi an si lai. Cu ti an i ruah cuahmah bu zong ah cun Alexander the Great min kha cungcuang bik ah chia in Alexander thlaan a si lai tiah an zumh bik ko rih.
Hlan chan thlaan hi an phul pah lengmang, Egypt siangpahrang hna thlaan zong an phul tawn nain tutan i an hmuhmi thlaan cu Alexander chan he ai naih tuk caah lung a lut ngaingai. Alexander tuanbia hi an chimning ai dang cio hna, pinah an vuinak hmun an theihning ai dang dih. Alexander cu ahohmanh nih phul hna hlah seh tiah a hawile nih hohmanh thei lo ding in an rak vui timi zong an chim tawn. A hnubik Alexander the Great timi movie zong ah an vuinak thlaan theih a si lo.
A thlaan an phul khawh taktak rih lo caah ho a si theih a si rih lo i zumhmi cio cu an chim ko hna. Cu lakah minung thlaan si lo in Cenotaph timi mi ruak phumh lo in cu mi thi hna philh lonak ah tuahmi thlaan/hmun zong a si kho ko a timi an um ve.
Zeipaoh a va si ah tutan an hmuhmi thlaan cu a sasawh a si lo. Greece cozan an i lawm. Tourist an kar lai, mah hi zoh ah a kalmi dong lo in an um tthan lai timi an ruah ah an i lawm. Culio ah ho thlaan dah a si hnga i mah hi a congtu nu hi sal maw? bawi fanu maw? an nupi maw? ti a ruatmi an rak um. Cun mah hi thlaan hi Alexander thlaan kawlnak a chan sau cangmi ah a pawngkam an rak i hel tuk nain ziah atu lawng an hmuh? A congtu hi huham a ngei taktak maw? Hi thlaan hi tlamtling in an phul kho te lai maw?
Keimah ruah in ka ruat. Alexander the Great movie zong ka zoh huam tukmi a si i a kong an ttialnak rel khawhmi ka rel pah tawn. Atu zong HEROES tiah Simon Sebag nih a ttialmi tawite ihpah in ka rel tthan lai.
Mangtha in chunttha hna ulaw.
Ref: BBC
Comments
Post a Comment