Africa I Ebola Donak Ah US Ralkap 3000 Obama Nih A Kuat Lai


Tu zing ka thawh i thawngpang zeidah um hnga, ti ka zoh ah cafang lianpi in "president Obama nih nitlaklei-africa ah US ralkap 3000 a kuat lai," timi ka hmuh. IS pawl maw Africa ah an i tthial hnga ti ka ruat nawn, ka von rel cu a rak si lo. The World Health Organization (HWO) nih kum thawkka in an doh lengmangmi Ebola zawtnak cu kham khawh lo in aa chawnhmi an tam chin lengmang caah a si. UN nih ttuanvo a lak lai i september 18, ah Africa i minung 2400 hrawng nunnak a lak cangtu Ebola kong meeting an tuah lai.

EU, Norway le a dang ram rumdeuh nih Ebola zawtnak donak caah phaisa million tampi an chuah, siibawi tampi nih an thlop hna. Asinain a hrik an i chawnh a rang chin lengmang. Siibawi lila zong an i chawnh phah. Tuzing i WHO nih a thanh ningah cun Africa ah 4293 nih Ebola zawtnak an ngeih i 2296 an thi cang. WHO i siibawi pakhat zong an chawnh ve, a ti. American mission rian ttuanmi pahnih zong an chawnh hna i atu hi pathumnak an chawnhmi mission rianttuan Rick Sacra cu USA ah an kirpi i Omaha ah an thlop lai.

Atu tiang a damhnak sii an hmu kho taktak rih lo, nain a thisa tthami pakhat hnih cu thianglak in an dam. November chung ahhin Ebola khamnak (Kaa-kuai-se) a chuak lai, tiah ruahchannak a um, GlaxoSmithKline le NewLink Genetics timi company hna nih an sermi a si i WHO le a dang ngandamnak lei thiamsang hna nih a ttha lai tiah an zumh.

Obama nih ralkap thlah a timhmi hna hi ralkap- siilei thiamsang le engineer deuh an si lai, i Ebola zawtnak a ngeimi thlopnak le zohkhenhnak inn an sa lai, ihkhun le a dang herhmi an tawlrel lai. A tlawmbik thla ruk chung hi minung 500 cu ngandamnak lei he pehtlai in mizaw zohkhenh tiang an cawnpiak hna lai. - Nitlaklei-Africa ah Ebola ttih ruang in a buaipi, a laumi hna nih Ebola donak i rianttuantu pawl an buai hna tawk zong a um caah le anmah le anmah chung buainak tampi a um caah si dawh a si bik.

Atang ahhin Ebola a karh cuahmah lio, August 9 ah ka rak ttialmi Ebola kong tawite hi rel chap te.

Ebola Nih Kan Zapi In A Erh In A Kan Erh:

Ebola cu nunnak a laa kho colhmi zawtnak pakhat a si caah le atu hi a karh cuahmah caah The World Health Organization (WHO) nih vawleipi caah ttih a nungmi a si, a ti. Cu zawtnak kong he pehtlai in laiholh reltu hna nih theih awk a ttha tiah ka ruahmi tlawmpal in ka von ttial lai i a ttha ko tiah nan ruah a si ahcun nan hawile hei hrawmh chin ve te hna u.

Ebola zawtnak hi 2014 chung ah minung 1711 sinah an hmuh i cucu Africa in ai thawkmi a si (nihin tiang cazin), i 932 an thi cang. Mah hi zawtnak an ngeih bak in thih ding hi a ran tuk caah i chanhmanh awk a har tuk. Africa i Guinea le Liberia hna ah tam khun in an hmuh. Cucaah atu hi Europe le USA pinah ram kip nih Africa in a lutmi paoh felfai taktak in an chek hna. France ah a lut manh tiah an rak ruah caah june thawk hrawng khan France tlawn zong ah iralrin a herh an rak ti. Asinain atu hi i chawnh chin vima i karh chinchin dawh a si caah WHO cu a lungre thei ngai.

Ebola cu zeidah a si?
- Ebola avoi khatnak bik an rak hmuh hi 1972 ah a rak si. Minung thi a raltu/thattu zawtnak/virus pakhat a si. Ebola nih mizaw takpum chung i kakip in thi a chuahter khawh. An hnar, kaa, hnakhaw, ek/tawl, zun le a dang a chuah khawhnak paoh in thisen in a chuak.
- Mizaw i a pum i tawnghnak, thlen, thi le a dang takpum in a chuak khomi thil hna in i chawnh khawh a si. Ebola cu tlangrai sasawh a si lo, i hi zawtnak ai tonmi chung in 50-80% cu an thi hrimhrim. A fawinak in leicung zawtnak/tlangrai lakah thih a rang/fawibikmi phun khat a si i ttha ngaiin thlop hmanh ah zarh tlawmte chung ah an nunnak a liam.
- Saram in minung ah i chawnh khawh a si fawn. Saram zong ah hi zawtnak an hmuh. Africa in ai thawkmi a si.

Zeitindah Ebola na ngeih ti na theih khawh lai?
- Na tak a sa lai (a sa ngaingai lai.), na lufak, na thadih, na paw ruah lopiin a fak tuk, na thahri an fak, chungtlet le ruah lopiin luak. Cu mizaw cu hmakhat te ah a thadih, a kal tha le lung tha a der colh lai i thi chuah aa thawk lai.

Zeitindah an i thlawp?
- Acung i Ebola zawtnak ngeihmi hna an umtu bantuk in na ton a si ahcun na pawng i ai naihbik sii-inn ah tli ko. Asinain atu tiang a damh khawh nak sii-ai an ser/hmu kho rih lo.

Atu tiang cu Europe nih an ttih tuk rih lo. Aruang cu an i ralrin pinah zawtnak an hmuhmi zong an fimhlawm khawh zau caah a si pah. Airport i an hmuhmi hmanh mi a chawnh hna hlan ah an fimhlawm manh. Asinain tulio cu Africa ah an i chawnh a rang ngai. Hi zawtnak a dotu le mizaw a thlawptu siibawi te lila a chawnh hna i 1972 in nihin tiang 2300 hrawng nunnak a laak cang.

USA zong ah Ebola in a zawmi an luhpi i an thlawp hna, nain i chawnh le karh ding an zumh lo kong CDCP nih zumhngamnak an ngeihmi an chim. Sihmanhsehlaw WHO nih cun a karh zau sual lai ti a phan caah ralrinnak a pek cuahmah.

ref: NRK/WHO/NTB
Note: ka theihmi tlawmte chung in kan hrawmhmi hna si, fiangdeuh in a theimi nih tlingdeuh in nan kan tialpiak naklai kan sawm rih hna.

Comments