NOR/CTP (july 16. 2014): June thla dih ni cu Israel ram ah ttah aihramnak in a khah ni a si i, 12. june thawk in a tlaumi Israel mino pathum Naftali (16), Gilad (16) le Eyal (19), an ruak in Jerusalem nitlak lei Gaza ramri ah an char hna suimilam pakhat hnu ah Israel cozah nih Hamas cungah teirulcham ding in bia tiamnak an rak chim ni zong a si. An ruak a vui hna a thaizing ah Palestine mino pakhat cu Israel mino nih an thah ve. Mah ti cun 2014 chung i Hamas le Israel kar buainak fak ngaiin nihin tiang a hon ipeh.
Palestine tampi an thi, an inn a rawk i ni khat hnu ni khat a thimi an i chap chin lengmang. Asinain an khua le ram a chuahtaktu cu mi tlawmte thongriat hrawng lawng an si. Ram mipi nih an tuar tuk i zeitindah mah hi kong hi khua kan khan lai tiin UN, EU le Arab ram innpa pawl an lu kheuh in khua an ruat. Sihmanhselaw, a leng zohtu le ttanhmi a ngeitu hna khuakhannak cu pakpalawng ah a cang lengmang.
Israel le Palestine kar buainak le raltuknak hi vawleipi nih voi tam tuk hmuh cang i Bible a relmi hna nih cun voi tampi kan rel cang. An tuanbia zong kan rel khawh i zeidang kong ah si lo in miphun i huatnak rumro a si ko kha a fiang. Mah cu chung lila cun tutan an buainak hi Israel a kulhtu le ai thleng cuahmahmi Arab-ram pawl thazang hneksaknak caah si nih a dawhbik. Cu kong cu ka von langhterdeuh te lai.
Israel le Palestine kar buainak le raltuknak hi vawleipi nih voi tam tuk hmuh cang i Bible a relmi hna nih cun voi tampi kan rel cang. An tuanbia zong kan rel khawh i zeidang kong ah si lo in miphun i huatnak rumro a si ko kha a fiang. Mah cu chung lila cun tutan an buainak hi Israel a kulhtu le ai thleng cuahmahmi Arab-ram pawl thazang hneksaknak caah si nih a dawhbik. Cu kong cu ka von langhterdeuh te lai.
Aho palhdah a si?
Israel le Hamas thawngpang nitin nawn in ka van tial tikah careltu leiin "hodah a palhdeuh" timi biahalnak a um, bia kan iruahnak zong ah an hal tawn. Ahodah palh timi cu leh awk a har tukmi a si ko lai. Zohning le hmuhning nih a ngeih fawn hnga. Asinain palh veve lo ahcun i sik le i vuak khawh a si lo, timi khi mifim le upa tampi nih an chim tawn.
Fak khun in buainak a um tikah kaphnih phu i ttanhtu cio nih an thil ti khawhnak le an dirkamh hnanak a ri an khiah tikah, cu buainak cu a zual khun tawn. Mah cu Israel hawi tthabik a simi USA ramdang vuanci a bia a si ve.
Palestine leikap in Egypt cu hi hna pahnih kar buainak hi a dirhmun a sanchin lo i a tlawmdeuhnak ding ah ai zuam lengmang. Atu i an ram uktu ralkap cozah nih nih Gaza i a ummi islam-pawl lung zeitluk indah a ton hna timi nih bia a ngaih ngai lai.
Acung i ka chimmi Israel mino pathum thahnak kong ah teirulchamnak in thisen luanhnak a chuak i ni khat hnu ni khat ai peh. Zeitluk fawi indah Israel le Palestine extremist pawl an thawh le an kut a zaan timi hmuh khawh a si. Cun, politician hna nih hruaitu an sinak langhter lo in mitthep chung thawngpang nih a hruai khawhmi hna zong kan hmuh. Cucaah aho cu dah palh?
Kahdaihnak le Nihin Israel
Israel i prime minister Benjamin Netanyahu mi lung khong ngai a si, a titu an tam. Palestine kong ah a ram chung buainak hi tawlrel le tthatter ai tim ballo. Cu hlei ah politics biahalnak a har taktak mi a chuahpi zungzal. Tahchunnak ah ramri kauhnak asiloah Jerusalem nitlaklei innsak kong hi a si. Cun Israel hi Arab-ram hna karlak i a dirmi tikul bantuk a si khi a philh kho lo.
Tulio USA ramdang vuanci John Kerry hi US in Israel le palestine kar lamkaltu hnubik a si, i Clinton chan in US president hna nih hi hna miphun pahnih kar daihnak caah an rak i zuam peng. 1948 i USA, UK le UN nih ram an pek hna i an ram ah an kir hnu ah Palestine he an buai zungzal tikah kahdaihnak le lungtling biakhahnak an tuahmi lakah a biapibik hi Oslo-minthut a si. Kum 20 a rau cangmi a si i zakhat ah zakhat cu tlamtling a rak si lo.
Mah cu lio ah arab-ram pawl in biapi in bawmtu hna cu Egypt president hlun Hosni Mubarak le Jordan an siangpahrang Hussein an rka si ve. Culio i an kar daihnak ser a rak fawinak pakhat cu palestine kha an lung an rak i hmuh lo lio a si, i Arafat kha nawlngeitu ngaingai a rak si lio a si caah a si, tiah ruah a si. Atu cu Egypt ah Islam a rem theng lomi, Israel he a rak i remmi Mubarak a bawi ti lo. Atu cozah le president Musi, muslim-brotherhood timi party hruaitu nih cun palestine a komh deuh tuk hoi tikah lamnai bik i a ttanhtu Egypt lo cun a rak lau ngaingai.
Cu hnu ah 2000 kum hnu in Israel le palestine kar lungtling minthutnak a tamdeuh hi Israel nih a buar hmasa lengmang. A poibik tiah ruahmi cu Israel nih Jerusalem nitlaklei ah inn sa chap ti hlah seh, ramri kauh ti hlah seh timi kha ngol lo in a sak peng. Palestine ram a theihpi duh lo. Cu tikah an karlak daihnak phurtu thoro rang cu rocket le meithal in an thlak lengmang i tutan an buainak kong zong ah UN le Egypt nih daih ding an halmi an co hlan hna hnu suimilam pathum a tlin hlan ah an i kap tthan i cu ni lila ah Israel pakhat le palestine 6 an thi.
Arab-ram pawl thazaang hneksaknak
Middle East/Arab-ram pawl hi a luancia kum 10 lio he an i khat ti lo. An ram cio ah buainak a chuak, i hohmanh nih an kham kho cio lo. Egypt zong ralkap uknak tang ah an um lio a si, Jordan nih le hlan bantuk in a daimi ram a si ve ti lo. ISIL timi, tulio i Iraq ah an ttih tukmi hna islam pawl a duhtu hna nih an ram buaipi an timh, Arab-ram vialte uk ding an i zuam. Israel chaklei ram Libanon zong cu Irak a ttantu phu nih an uk lio a si. Syria zong ram ral nih a ciah tuk hna lio a si. Egypt lawng hi ralkap uknak an si nain a tlungbik ah a cang, nain an ram i muslim-brotherhood timi party nih an buaipi tuk ve hna.
An ram kong ah an buai cio hlei ah Israel le palestine cu anmah dangte in vawlei dang ah ral aa do pengmi hmuh in an hmuh hna i an ruahmi cu; Israel nih a thazang a langhter lai i hriamnam in a tei lai. Palestine cu an der tuk, nain teirul an cham kho peng.
Culio ah vawleipi uk a duh pengmi US nih Israel cu thihngamh in a dirpi pinah middle east khonthrawl duh ah ralhrang tiah ruahmi Hamas, palestine mipi nih cohlan mi party cu phomh awk ah a mei-hring a onh hna. Ralsa terh zong a lo pah, Arab-ram pawl nih Israel zeitindah an leh hnga timi zoh hna sehlaw a dawh. Atu caan te hi Israel caah caan ttha le rembik zong a si fawn. Hamas a den zong ah innpa rampawl an ram cio kong i buainak ruangah i thlak a har liote a si.
A cu i khika middle east ram zeimaw nih cun ISIL huat par le Israel le Hamas buainak lungdongh ah ciam cikcek in i phomh hna seh ti a duhmi zong cu an rak um ko lai. Aruang cu zeiti hmanh in an kar ah daihnak an ser khawh ti lo caah a si bik ko. Hi hna miphun pahnih hi cu zeidang pawlasi, chawlehnak le ramri kong men ah a buaimi an si lo i biaknak in miphun i huatnak a si caah leidongh hlan cu an buai thawng, kan theih peng ko lai dah. Aho nih a tei ti awk zong a ttha pek fawn hnga lo.
A poimi tu cu tu thla chung lawng ah palestinian 190 leng an thi i 700 hrawng hliamhma an pu. Israel minung 2 an thi. Hica ka tial cuahmah lio zong ah an i kap ko, tiah radio nih a chim. Israel nih vanlawng in bomb a thlakmi lawng hi ai za taktak lai maw? I za lo in ke ralkap a luhter hna hnga maw timi hi biahalnak pakhat a si. A luhter hna a si ahcun a zualhma taktak ko lai.
Photo: Aftenposten
Theihternak: Chinland Post kan hnu zarh chuak ah rak telhmi a si i zapi rel fawi ding in ka tialning tein ka tar. Arauh hlan ah Israel kong hi ka von peh tthan te lai.
Comments
Post a Comment