Kar 600 hrawng ai duh ah khin bus pahnih an dir. A hmaideuh i a dirmi cu tthatthi in ka hmu kho lo. A hnudeuh bus cu aluhnak innka hram ah ngakchia kum hra tang 15 hrawng an i tlar i an luh cuahmah khi a lang. A kam hi sianginn a si, tangcheu in tangsarih ting kainak a si. Ngakchia pawl cu an zal an i puak cio hna, bus kam ah saya pahnih security-angki he an dir. Vantthat a si, ka tanh ko lai tiin kai hnawh chinchin.
A hmaideuh bus cu ai thawh. A hnudeuh bus zong ai thawh colh sual lai tiah kar 15 hrawng cu ka von tli i a hnubik ngakchia pa a luh bak ah innka hram ka phan. Bus mawngtu cu ka ticket ka hmuh i "A hmai bus kha nai cit dingmi cu a si, mah hi cu sianginn bus (zanlei suimilam 2 i siangngakchia a lawimi phurtu bus) a si. Nain na siaremning in va to ve ko." a ka ti caah ka thaw a haa ngai buin "Kai lawm." ka ti.
Bus lian taktak mi chung ah a mawngtu le keimah lawng upa kan si, ngakchia kum 12 hi 5 hrawng an um le a dang cu kum hra tang lawngte an si hna, an khat ko. Hna an cheh ning. Tonak ngei lo bang in hnulei ah an i benng hna. Asinain a hmailei ah tonak pahnih a lawng, hohmanh an to lai lo tiah ka ruah caah ngakchia pakhat a tonak kam i a lawngmi ah cun ka to. Ka ba ngai rih. Bus cu ai thawh ve. Ka hnangam ngai.
Nihin chun cu a kik ngai ko nain ni a tlan caah a nuam ngai. Tian zan kha Tromsø chaklei khua pawl cu -38*C a phaknak an um. -40*C a si caah palek nih leng chuah an sianh hna lo, tiah Nordlys-tadinca nih a ttial. Amak tukmi vawleicung khuacaan hlathlaitu hna le UN rianttuan tampi nih khuacaan ai thlenning fakpi in an aupi i vawlei a lin chin lengmang an ti. Dinti a har chin lengmang lai, khua a lum chin lengmang ee an ti. Mah cu ti an chim cio lio nithla tlawmpal hnu ah BBC nih nika umtu a dik lo caah atu ning in a peh zulh ahcun Ice Age (hawrha chan timi Ice-Age cartoon movie bantuk) deng kha kan phan tthan kho ee, a ti. Nai hrawng ramkip i a kihning an chim cioning tuak in le kan tonmi tuak in cun si dawh ngai zong a si ko.
Kan vawlei cu dawt i a si khawh chung in a himbawmnak ah iteltum cio ding hrim a si, nain khuati le caan cu aa thleng lengmangmi a si ko. Tu ni hna cu -11*C a si caah minute 35 hrawng leng ah dir in bus hngah ding cu a ruah in ka ruah khawhmi a si lo. Bus chung cu a lum ngai nain kan zate in lum tak in kan i thuam dih ko hna. Ngakchia cu an cawlcaang, an i tuai hna caah an thawsa ngai lai. Ka pawng hrawng a tomi ngakchia ka zoh hna i hnulei a ummi pawl nakin an daideuh ngai, an au lo, bia an i ruah hna.
Ka kam i a tomi cu a lukhuh pan-yawng (pink) a si caah nu a si ti ka theih. A holh lo, a pawng ka tomi a theih nain a ka zoh lo, lenglei a zoh. Hawi dang he zong aa chawn lo. "Mi phun dang te a si lai hi teh." ka ti. Pinlei i a tomi ngakchia nu pahnih cu bia an i ruah pah in an ka zoh, an ni pah. Sau ka zoh hna lo, rel ding cauk ka chuah i rel ka thawk. Ka zoh hna i an ka zoh zong ah mithmai ka pe hna lo. Ka hrial hna.
Hika nitlak lei ram pawl ah cun ngakchia zong hi theihhngalh takmi dah ti lo, duh paoh in chawnh ngam le biaruah ngam awk in a um lo. Ngakchia hi an ven tuk ve hna. Ngakchia tlau, sex lei he pehtlai mi buainak le a dangdang ruang ah ngakchia he i pehtlaih hi ttihnung ngai in ka ruah caah a nu le pa siloah ka theihmi hna chung an si lo ahcun Norway ngakchia cu ka chawn theng hna lo.
"Na min zeidah si?" tiah piang tak in pinlei a tomi pahnih lak i keimah lei kamdeuh nute nih a von ka hal. Kai mer i ka zoh cu, ttihnak ngei lomi mithmai le zahzum ngai phun khin a ka zoh ve. "Bawi." ka ti. "Na lukhuh na phoih kho maw?" tiah a ka hal tthan. Mah cu hnu lawng ah ka angkileng lukhuh kai phoih lomi kai phoih i ka hei nih. Nain ka cauk ka zoh tthan. A hawi nu he an i chawn tthan, an ka zoh pah i an nih pah khi ka mitsir in ka hmuh ko hna.
"Kum zeizahdah na si?" a ka ti. "Kum 20 ka si ee." ka ti. Ka kum tak ka chim lem lo. "Kei cu kum 8 ka si." tiah a ka leh. Zakzum nawn khin a um. A tonak hna ai siam thulh, keimah lei hoi dedeng khin a tthu. "Tang zeizahdah na kai?" tiah ka theih ko buin ka hal. "Tangthum ka kai." tiah a ka leh, kum nga in tangcheu kai an thawk Norway cu. A ka hal ve rua lai ka ti nain a ka hal ve ti lo, holh lo in sau nawn a ka zoh. Ka cauk ka zoh tak tthan. Bus mawngtu hna nih phun dang in a ruah sual lai tiah ka chawn lem ti lo.
2013 a dih lai thla ah khan ram-dang mi dornak (asylum) halmi pa pakhat nih ai citmi bus chung ummi vialte cu a thah hna. Cu thawngpang nih Norway cu a rak hninh. A caan i zan ah bus ka lak tawn i keimah lawng samnak ka si caan ah khin khua ka ruat ngai tawn, zeitin an ka ruah ve hnga? Asinain hi bantuk phungbur (criminal) pawl hi cu Africa lei le Arab lei an si caah aining. Cu a si ko bu ah hi vialte ngakchia lak i keimah lawng upa ai citmi ka si caah bus-mawngtu tarpa nih zeitintel a lung ah khua a ruat hnga maw, ka ti. Ram dang mi a kan huatu cu an tam tuk cu mu.
"Na min kha Bawi, a si maw?" tiah cu nute nih cun a ka hal tthan. "Aw si, Bawi tiah an ka auh." tiah ka leh. Nihin cu chuncaw ka ei lo. Hawrha a khalnak tete lam cung ah a um pah caah bus ai hlawk pah. Sirlei zoh pah in cun ka lungmit bantuk in a um ca zong ah a si pah, bia ka ruah ti lo. Nain "Khawika ah na ttum lai?" tiah a ka hal. Ka ttumnak ding min kha a har pah caah ka chimmi a hman rua lo, "Zeitin ee. Mah cu ka thei bal lo." a ka ti. Voi thum tiang ka nolh piak hnu ah a hawinu nih a ka chim piak. Ka ningzak ngai, mah tluk Norway holh aw-chuah thiam lo le holh thiam rih lo cu ka ti.
A ttummi an um pah caah bus cu a dir pah lengmang cang. Ka kehlei i a tomi nute cu a caan ah a ka zoh pah tawn, a mithmai zoh ah chawnh ngam ding in a um lo. Cucaah ka chawn ve lo. Pakhat nute tu cu a tthutnak ai remh, i tthutnak taisawm (seat belt) ai sawmh khi ka hmuh. A dang hohmanh an i sawmh lo. Mawttaw hmemi pawl ah cun i sawmh hrim a a hau, phung an sermi a si. Nain bus cung ah cun sawmh khawh ding in an chiah nain sawmh lo zong a poi ah an chia lo, a mawngtu nih ai sawmh ding a si caah ai sawmhmi lawng a si.
"Bawi." Ka zoh lo. "Bawi, ziah taisawm nai sawmh lo?" tiah a ka hal. Ka zoh le, "bus cung ah cun i sawmh lo zong ah a poi lo. Keimah hi mawttaw ka mawng ve le, mawttaw ka mawngh caan ah cun kai sawmh ko," ka ti. "A si lo, taisawm cu i sawmh peng awk a si," tiah tihramnak mithmai keng in khin a ka mit bak a zoh i a chim. "Kei cu kai tuah." a ti. "Na fim tuk. A dang na hawile cu an i tuah lo." ka ti. "Taisawm i sawmh. I sawmh ding ah an sermi a si." a ka ti. "Nangmah nai sawmh le a ttha ko, na hawile khi chim hna law i sawmh ve hna seh." ka ti. "Nangmah kha i sawmh, nai sawmh lo cun a mawngtu ka chimh lai hih." a ti.
Ka zoh. A ka ti hram cu ka theih ko. Nain a mitthmai le a hawinu he an i ceih supsapmi ka zoh ah "ngakchia peote bak cu a si." ka ti. "Kei cu upa ka si le i sawmh ka hau lo." tiah ka hei ti tthan. "Bawi" tiah thang nawn in a von ka auh. Nungak no siseh law cu bang, a ka chawnh le zohning cu ka ningzak deng.
"Han er voksen, han sitter rolig." tiah ka pawng i a holh lomi nu nih cun a von ka aukanh. "Upa a si, dai tein a to ko." ti duhnak a si. "Kai lawm, na ka chanh caah." tiah mirh nawn in ka chim. Nain a ka chawn hlei lo. Pakhat nu tu nih "Bawi taisawm i tuah. Nai tuah lo cun kan phuan lai." a ti tthan. Kai tuah ve bak lo. "Na ttum deng lo maw? Nan inn a hla ngai ee." ka ti. "Na ttumnak ah ka ttum ve ko lai." a ti. "Na hawile zong an i sawmh ve lo le,.." ka ti vial ah a hnu i a tomi ngakchia pa nih taisawm cu ai sawmh. "Na hmu maw hi." a ti.
Ka ttumnak ding cu bus ka kainak hmun khan minute 25 a hla. A ttummi an tam caah a rau khun. "Na min zeidah si?" tiah ka hal le a ka chim duh lo. Khatlei ai mer le a hawinu he bia an i ruah. "Sofia, a si." tiah ka pawng i a tomi a holh lomite nih cun a ka chimh. "A min cu Sofia a si, na thei cang maw?" a ka ti. "Kai lawm. Nang na min teh?" tiah ka hal. "Odda, ka si." a ti. "Tang zeizah na kai ve?" tiah ka hal i "Tangthum, Sofia he kan i khat ko. Nain anih kha B-class a si le kei A-class ka si." a ka ti. A hmai panh nain a ni lo, a mirh lo. A holh a fiang, a aw a piang. A sam sui-rong a si. A hmaitlak a rem, a hatian rem fawn.
"Unau zeizah nan si? Kei cu pali kan si." tiah ka hal. "Pathum kan si le, upabik ka si." a ka ti. Kum 8 lawng a si rih. "Kei zong upabik ka si ve." ka ti. "Na umnak a hla tuk." a ka ti. "Atu ka kalnak ding hi ka umnak cu a si lo. Hawile an um. Zahan kha ka riak hna le, tuzing anmah inn in sianginn kai kaa thawh. Ka tawh ka philh ta le sianginn dih hnu ka inn ah ka lut kho ti lo caah tawh lak ah ka hong kir tami a si." ka ti. "Det er lov å glemme." tiah ni lo mirh lo tein ka leh. "Philh cu a phung si ko." tinak a si. Tlawmpal a ka zoh hnu ah lenglei a zoh tthan. Kan hmai i a tomi hna he zong bia ai ruah lo. Kan hnu i a tomi le ka sirlei i a holh tam ngaimi ngakchia pawl he zong ai chawnkhian lo. Cu lio ah a ttum dih rih lomi pawl cu hna an chet taktak.
A dir le ttumnak ding (bell) a hmeh. A ttum cang lai, ti ka theih. Khatlei i nute nih cun "Taisawm cu i tuah. Kan i tuah dih ve ko." a ka ti tthan. Ka chawn lo, nain ttum ai timmi ka kam i a holh lomi te nih cun "Upa a si, daite in a to ko, taisawm a hau lo." tiah aw tluang le piang tak in a von ka chim piak tthan. Cun kei ka dir le a chuahnak ka kianh. A chuah pah ah "Hadet" a ka ti, "Mangtha" tinak bantuk khi a si. "Hadet." ka hei ti ve.
Tu hnu bus-ttumnak 4 ah tawh ka laknak ding inn cu ka phan lai. Ngakchia an ttumh dih deng, i pakhatnu le a hawinu zong ttum an i tim. "Hika hin kan ttum lai." tiah bus-mawngtu cu an chimh. "Kahi cu ttumnak a si lo." tiah a capo hna, "Kan ttum tawnnak a si ko." an ti ve. Lam tte pakhat kan von phan i bus cu a dir. Innka a on i bus chung i a ka chawn pengmi nute le a hawinu cu an zal an i puak i an chuak. "Hadet." an ka ti lo, an ka chawn ta lo. An ka zoh fawn lo. Mah ti cun bus cun an ttum. "Hadet" ka ti ve bak hna lo, ka chawn ve hna lo.
Ka hawile inn lam, kan phak laite ah "Khika lamtte ah khin ka ttum lai." tiah ka chimh. Bus-dirnak hmun an si ti lo i bus-mawngtu kha ttumh duhnak chimh khi a si. Ka ttum. Meter 300 leng cho a zau nawnmi te ah kai ding ka si. Khua a sik, a ka seh, a tek. Ka hnakhaw, a fak. Ka angki-lukhuh kai khuh. Kuthruk kai hruk.
Van a thiang. Rili kam tlang cu hawrha nih a khuh. Vankil deng khi lingmaw rong le van-rong ai cawh. Ka hawile inn cung meikhu chuahnak in khuhluai mai in meikhu a chuak. Nihin an kai lo ni a si, caah an inn a lum lai. Luh kai ngaih tuk i meter 300 hrawng a saumi cho-zau cu rang taktak in ka kai. Ka thaw ka chuah paoh ah ka kaa in khuhluimai ka thaw an lang. Kuak zumi bang.
Mei ka to pah, TV ka zoh pah in ka hawile cu bus cung i ka tonmi kong hi ka chimh hna. Cun zanriah ka chum i an sinah ka ei ta hnu ah, ka tawh cu ka hal hna. Zanlei suimilam 6 ah khin cun a mui tuk cang. Thlapa a chuak rih lo nain van tu cu a thiang. Arfi run an khat, tleu dildel tete in zan dang nakin a tam khunmi an lo. Ka phone in mei ka chuah i hawrha cu diamon bang meiceu ai tthial paoh ah a tleu a lek in an i lek. Bus cu minute 10 ka hngah ah a phan i ka kai colh. Bus chung cu a lum, a nuam, mit a ku.
Asinain, nihin bus cung ah ka tonmi hna nu pahnih i an sining (character) cu ka lung ah a chuak i ka ruat tthan. Bus ka luhka in a ka zoh i ka min a ka hal i atu le tu a ka chawn lelekmi ngakchia nu nih taisawm sawmh a ka fial lio ah a pawng ka to zong a thei lo bantuk in a um i a holh bak lomi ngakchia nu nih a ka aukanh ning. Zeibantuk chungkhar a ngeimi dah an si veve hnga? Hmailei ah zeibantuk minung ahdah an i chuah te hnga? Atu ah teh, ziah pakhat hi a daih tuk? A social lo ngai maw? Hawi a rem lo ngai maw? Asinain bia a chim tikah huatnak le rem lonak le tthat lonak aw a chuak lo. Atu le tu a ka chawnmi nu zong a fim, a hmaipanh kho tuk. Hawi he zong an chawn khian, a ti khawh hna. Leader ttha ah a chuak te lai maw?
Pathian tu nih lam hruai ko hna seh. Careltu nan cung ah kai lawm. Nan ruahnak chim khawh a si.
Foto: pastorhobbins.files.wordpress.com
Comments
Post a Comment