Mandela Upat Peknak Ah Hmuhmi Phun 5

Tih ni ah a thimi South Africa president hlun Nelson Mandela (1918-2013) cu a ruak tlak hlan ah minung 80000 leng nih Johannesburg i certual pakhat ah upatnak an pek. Vawleicung ram kip in cozah lutlai 50 leng an i tel. TV in ka rak zoh dih ve, Nobel Peace Prize peknak zoh ti lo in. Mandela thlahnak le upat peknak ah phun dang ngaiin thil a cangmi phun 5 ka von char lai.


Nelson Mandela thi rih lo. 
A pum lawng a thi. A ruahnak le a rak tuahsernak, a rak i nunpimi cu a thi lo. Mirang nih an rak uk hna i an serhset hna le an ram cia ah an rak thleidan tuk mi hna duh lo in thlennak ding a rak i zuam caah thong kum 26 chung an rak thlak. Thonginn in an chuah tikah teirul a cham te ttheo lai, tiah an ruah nain South Africa president (a hmasabik minak president) a hon i chuah hnu zong ah teirulchamnak timi samfang tia zong a tuah in a ruat lo. Mah cucu nihin i mi tampi, mifim tampi nih an upatnak bik pakhat a si. Huatnak timi a um awk a si lo i minung a simi he i komh khawh lo ti a um kho lo timi a dirpimi hi an uarnak cu a sibik.

Ram hruaitu tampi he a rak i daw. Cucaah nihin i amah upatnak le thlahnak an tuahnak hmun ah leicung ram hruaitu 50 leng an i pum kho i ui le mee bantuk in i aa ralmi zong hmaipanh tein an kut an i tlai. Mi thinlung ah a nung peng rih.

Israel nakin Palestine an rum deuh. 
Mandela a thi i a ruak thlahnak le upatnak pek ding ni ah rat a duhmi ramhruaitu paoh nih min pek a si tikah Israel prime minister Benjamin Netanyahu nih a min a rak pek ve. A ni a phak lai te ah "kai leet tthan." a ti diam ai. Aa letnak ruang a chimmi hi umkal man a fah tuk caah, cun amah caah security lak ding ah minung nunnak le phaisa tamtuk a herh caah le ruah lopi in sawm/a cangmi a si caah ti a si. Mah cu Israel cozah nih kal an sianh lo tinak a si ko. A ngaite ti ahcun Israel cu ram rum le ram tthawng pakhat a si.

Johanesburg i Mandela thlah ding ah a kalmi hna lakah Palestine hruaitu aa tel ve, certual chung a luh pah vialte khi a hei lang. Palestine cu ram hmanh ngei tthittha lo in a ummi mi ram nih bawmhnak a pek tawnmi an si. Asinain vawleicung ah upat a tlakmi le daihnak a duhtu Mandela upat peknak ah chuah ding ah an zaangraam lo. An kut tawi lo. [Palestine le Israel cu ti le mei bantuk an si.]

USA president le Cuba president an kut an i tlai.

USA president B. Obama cu tthal lio i Mandela a zual ngai lio ah Africa a phan nain a rak tong lo. Tutan cu a va kal ve. Bia zong a chim i Mandela bia a charmi zong a um len. Bia chim ding in a von thawh ah a hmasabik i mi kut a tlaihmi cu Cuba president Raul Castro a si. Hmai panh taktak in an kut an i tlai.

Mah hi an voi khatnak an i ton a si. USA ramhun le Cuba ramhun hmaitonh i ton timi hi 1959 hnu ah voi khat lawng a rak um bal i mah cu 2001 thawkka ah Bill Clinton le Fidel Castro (Cuba president hlun) UN meeting a dih khawh ah an rak itonmi a si. USA cozah nih cun an itong lo tiah a rak i pheh nain a hnu ah an itong ko tiah an chim tthan. Zei bia an rak i ruah ti tu cu an rak chim lo.

Tutan ah Mandela nih Obama le Raul Castro a tonter hna. An kut an i tlaih pah in bia tlawmpal veve an chim, zei a si cu hngalh a si lo rih lo.

Mandela thlahnak ah USA in Obama lawng a si lo, USA president hlun a nung rihmi chung in W. Bush, Jimmy Carter le Clinton an itel ve. Clinton hi 1993 in president rian a tlai i 1994 ah Nelson Mandela zong South Africa president rian a tlaih ve caah Clinton le a nupi nih a hmun ah kal in an rak lawmhpi. Mandela le Clinton cu naihniam ngaiin a thih tiang an i kom.

G. W. Bush le Desmond Tutu an i chang.
Desmond Tutu zong hi Nobel daihnak laksawng a co bal vemi a si i Mandela a thihni ah thawngttha a chimtu a si. Naihniam taktak in a ummi zong an si. Tutan i a ruak thlahnak zong ah amah nih a hnubik kharnak le thluachuah peknak a ngeih.

Bia a chimmi an tam tuk caah Bush cu a ttawk fak rua, a tho i ai chawk. Mi cheukhat an kut a tlaih hna i tthut tthan ai timh ah khin a tonak hnulei ah Desmond Tutu le mi pakhat bia an i ruah a hmuh i tthu lo in an kut a tlaih hna. I zoh huaha lo le i chawn lo in an um.

Bush hi Iraq ral a tuk caah le Africa ram i a pawlisi ruangah "lainawng pa" tiin Tutu nih hin International Court ah taza cuai ding in voi tam ngai ca a ttial, bia zong in a chim lengmang. Bush lawng a si lo, Tony Blair zong a kut ah a thisen ai neh a ti i tazacuai hna awk BBC ah a rak chim.

Mandela ruak cung ah laam le ttah tiin phun hnih a um.
Mi an thih tikah sahlawh rualchan cu an ngaih a chia hrimhrim cio ko lai. Aa lawmmi hawikom le innpa hmanh an tlawm tuk lai. Asinain Sadam thih lio, Gaddafi te hna an thih lio ah aa lawm i a lammi, lawmhnak hla a sami an tampi. Mandela a thi i a lam i zapei beng in hlasami an tampi hoi.

A thih ni in nihin upatnak an pek tiang zoh tikah a ruak an humh ning cu laam le ttah a si.

Vawleipi a lung ttha lo, ram hruaitu 100 leng nih Tv/ca in ngaihchiatnak bia an chimh. Mandela a fale le a nupi le an chungkhar an ngaih a chia i an ttap. A rammi tampi an mithmai ah ngaihchiatnak a lang. An sian lo tuk caah le an dawt tuk caah a si.

Asinain a laammi le hla a sami tampi an rak um. Mandela cu an ram i pacan taktak, democracy lawng si loin thleidannak le mirang serhsetnak in a chuahpi hna. Zalonnak an ram ah a chuahpitu le an ram tthanchotertu a si caah an lawmhnak cu a thih ni ah laam le hlasak, amah conglawmhnak in a khahnak pakhat a si, tiah TV i comment petu hna nih an chim. Mah cucu Gaddafi le Sadam te Binladin te he an idannak a rak si.