Myanmar Caah Nobel Daihnak Laksawng 2013

"Peace is not the absence of conflict but the ability to cope with it." timi hi "peace is not the absence of conflict but the presence of justice." timi nakin ka duh deuh ngai. "Daihnak timi cu buaibainak a um lomi khi a si lo, a um tikah tawlrel zia thiam hi a si." a ti duhnak khi a si. "juctice" hi cu a kau in a hmual lianmi a si caah "daihnak" kong chim tikah dawnkhantu a rak si kho tawn lengmang tiah ka ruah.

October thla a von ithawk in tu kum 2013 ah ahodah Nobel Peace Prize (NPP), laiholh in Nobel Daihnak Laksawng hi a co te hnga tiin tutan i minpek cheukhat ka zoh hna. Kan vawlei nih hin daihnak hi a herh hringhran ko, daihnak caah zeidah an tuah hna i hi a sunglawibik minthatnak laksawng hi pek an tlak ko maw tibantuk tete zong ka ruah caah tlawmpal in ka von ttial lai.

Nihin 04. October hi Nobel Peace Prize committee nih 2013 NPP cu ahonihdah a co timi bia an khiah cang. Asinain 11.October hlan cu zapi sinah an thanh rih lai lo. 

Daihnak timi hi zeitindah an ileh, an i fian cio timi hngalh a si lo. NPP laksawng an pekmi hna lakah a tamdeuh cu lung rak tlinpi lomi an an si. Tahchunnak a naibik in chim ahcun President Obama 2009 le  EU 2012 hna hi leicung mitam deuh lungtlinpi lomi (Europe mi tamdeuh le USA mi tamdeuh nih EU kha an lungtlinpi bak lo. Cun Obama cu leicung mi tamdeuh nih an lungtlinpi lo timi media kip ah kan rel.) an si. Obama hoi hna cu, mah hi laksawng a cohlan lai tiah ka rak ruat bak lo, [NPP an pek nain a cohlang duh lomi cu Vietnam pa Le Duc Tho lawng a si.] tiah NPP laksawng co balmi Jody William nih a chim i Obama le EU hna NPP laksawng a petu kawmetti cu an ningzah tuk awk a si, a ti. [ My Name is Jody Williams timi a cauk kong he pehtlai in Oslo a rat lio ah a chimmi a si.]

President Obama kan zoh tikah ral a tu cuahmahmi a si. Naite ah Syria zong kah ding in a rak itim, Putin nih a thlauh khawh manh. Atu tiang Afghanistan ah ral an tu. NPP an pek lio zong cu amah kuttang ah USA ral a rak tuk lio a si fawn. EU zong NATO hmang in ral a tu. Africa ram tampi ah ral an tu. EU ah sipuazi a tla, anmah ruangah a si, an ti. Cozah pakhat le pakhat kar asiloah a buaimi kap hnih kar hruaitu hna ichawnbia lo in hriamnam thazang rumro in ier- le i do cu daihnak a si lo i cu bantuk chung aa telmi nih daihnak laksawng an co awk si lo. Cu tin ahohmanh an lung a tling kho lo.

2013 i NPP cotlak tiah minpek 259 lakah Myanmar president Thein Sein aa tel, ti a si. Tu kum minpek hi a tambik a si, 2011 kha 241 an rak si le a tambik a rak si. Min dihlak aa zoh kho lo nain Peace Research Institute Oslo (PRIO) nih an theih tawk an ttialmi ah Thein Sein aa tel tthan kha kan hmuh. Cun a cung i Jody William nih NPP kometti a sawi hna hnu ah NPP co awk aa tlak a timi min a pek ve, mah cu Claudia Paz y Paz Bailey timi Gautemala rammi a si. Bill Clinton zong a min an pek.

NPP 2013 caah min linsa pawl a simi cu Pakistan nute kum 16, Taliban nih meithal in an kah i UK ah an thlop hnu ah atu vawleipi theih in Pakistan ngakchia/nu hna caah rian fakpi in a ttuantu a si. Naite ah Harvard University ah minthatnak an pek. "Syria, Pakistan le Afghanistan ah daihnak hmuh nan duh a si ahcun, meithal kan kua hlah ulaw, cauk tu kan kua deuh u. Ralkap na kan kuatmi nakin cachimtu kan kua deuh u." tiah Malala Yousafzai, taliban nih a lu ah an kahmi nih a rak chim. Mi tamdeuh nih cun amah nih a co lai tiah an zumh.

Pahnihnak cu USA ralkap biathli thong 20 leng Wikileaks sin a petu Bradley Manning a si i anih cu USA ralkap phung a buar caah kum 3 leng thonginn ah a um hnu ah biaceih zung nih thonginn ah an khumh tthan. Asinain "USA ralkap an sual ning le adang an kong a chuahpi caah vawlei a daideuh." tiah a min an peknak cu a si. [Russia president Putin min an pek ve nain a tlai caah hmaikum caah an chiah ttheo lai.]


Myanmar caah NPP 2013, ti tikah amah Thein Sein hi ka chim duhmi a si. 2012 ah khan an pek ttheo lai tiin ka rak zoh ngai. Culio ah pek a tlak le tlak lo kong ka rak chim lo. Tu kum ah min ai tel tthan tikah a thar in khua a ka ruahter tthan.

Union of Myanmar (UM) hi zei dirhmun dah kan phak? Thein Sein tangah thil tampi aa thleng. Tapung pawl le cozah kar ah meithal silo in cabuai cungah biaruahnak an ngei. A naibik in CNA/F zong nih acozah he cabuai cung i bia iruah khawh cu an ilunghmuih ngai. Hmaitonh in bia iruah hnu ahcun a fimdeuh le a ralthadeuh mi lengmang nih biaphih lengmang a si. Kan duhnak aa khah lo caah le lungtlinnak kan ngeih lo caah a buaimi kha thazang/ hriamnam hmang lo in bia in lungtlinnak kawl cu a daimi lam zulh a si, i ASSK zong cu UM ah daihnak a um lo nain daite in bia in a doh hna caah an pekmi a si ko.

Atu ah Kachin ah an ikap pah lengmang, Rakhain leiah a muslim le a kawlte i tuk/thah thawng kan theih. Sihmanhsehlaw Thein Sein nih bia iruah ding in a hlaan dih hna. Thongtla tam tuk a chuah hna. Hriamnam siloin bia in kan itong lai a ti lengmang ko. Cozah thar cu rammi zapi duhnak a si rih nalo in MP tampi an chuak, duhsah in thlennak kan tuah lai i a herhning in Parliament nih a lungtlin ahcun phunghram zong kan thlen lai ti tiang in bia a hlaan.

President Thein Sein hi UM thlennak caah kar a hlangmi/reformist taktak cu a si ko. Suu Kyi he zong an kut an i tlai, i Suu Kyi zong parliament ah a sangmi tthutdan an pek. International he naihniam in lung ihmuhnak a chuahpi tthan. Uniform i phoih in democracy lei kal ding, UM chung miphun hna he a si khawh chung in lungtlinnak ngeih ding aa zuammi, Parliament ah ralkap MP pawl lak i ram caah tthatnak aa zuammi Thei Sein hi daihnak laksawng pek a phu ko.

Thein Sein daihnak laksawng a co thawng in zeimaw tthatnak lei thlennak zong maw kan i ruahchan awk a um deuh rih. Union of Myanmar daihnak caah NPP laksawng cu Thein Sein pe sawh ko uh.

Comments

Post a Comment