President Obama Africa A Tlawng, Zeidah A Tuah?

South Africa zalennak caah a caan vialte a petu, a nunnak a thap ngamtu Nelson Madela, a hnu cun South Africa i minak president hmasabik a ttuanmi cu kum 95 a ti cang. A nunnak ding ah seh in thaw an pek chom cangmi a si i a rammi cozah le hruaitu upa hna nih cun seh cu phawih piak ding in an khiah hnu ah a chungkhat-sahlawh cungah Mandela cu an pek cang hna. Mandela caah thla an cam, vawleipi nih a siang lo.
Africa i Kenya pa fa a simi USA president Barack Obama cu tu zarh chung hi Africa ram tam nawn a tlawng. Asinain South Africa a tlawng lo. Mandela ton aa tim lo i an ngaihchiatnak va hrawmpi ah a kal (lai) lo.

A si ne ah Africa ah cun Obama cu zeidah a va tuah ne? A tuahmi tampi ko lai nain hawi dang tuahmi he aa lo lomi a tuahmi pakhat kong ka ttial hlan ah Obama, USA le Africa kar pehtlaihnak tlawmpalte in zoh ta usih law.

Barack Obama cu a pa african a si caah USA i a hmasa bik minak president ah an rak thim lio ah Africa i miphun vialte nih cun pasal ttha tiin an rak thangtthat i an rak lawmhpi tuk. Africa le USA pehtlaihnak a ttha chinchin lai tiah an rak ruah. Politics in ti zong in cu hlan G.W Bush channak khan a tthadeuh lai tiah an rak i ruahchan. Asinain Obama hruaimi USA cozah nih vawlei tthen a si mi Africa continent cu an i hmaithlakmi lakah aa tel lo ai.

Africa continent 7 lakah a lianbik 2nk le milu tambik 2nk a si. Vawleicung i a sifak bik timi ram an tam biknak a si. HIV/AIDS a tam tuknak le zawtnak phunkip a khahnak a si. Rawl a harnak ram tampi an umnak a si. Ca thiam lo an tamnak le a tthangcho lo bik timi ram pawl an tamnak a si. Cucaah ram rum le uknak ttha a ngeimi ram pawl nih an si khawh tawk in an zuanhnawh i an bawmh ve lengmang hna.

USA le Africa ram pawl an i pehtlaih ning cu a phun le ningcang a tampi lai caah ka chim ti lai lo. A hnubik USA president pathum nih Africa caah zeitluk in rian an ttuan timi tlawmpal in kan zoh lai.

George W. Bush (president hlun) hi kanmah hna chanchung 1990 hnu USA president hna lakah Africa a dawbiktu a si, tiah mi tampi nih an fak i an lawmhmi pa a si. Obama nih USA president kum 5 leng a ttuan hnu ah Bush an fak khun khawh. Bush le thawngttha chimtu (missionaries) khrifa pawl nih Africa i HIV le AIDS an doh/khamnak thawng in Africa minung million 9 cu khamh an si tiah hlasa minthang U2 chungtel Bono nih washington examiner intervio an tuah lio ah a chim.

- Khrihfa (missionaries) le keimah zong tel in George W. Bush le a hruaimi cozah cu HIV le AIDS dohnak thawk ding in hna kan rak hnawh lengmang hna, i a hnu cun fak awk tlak taktak an si, tiah Bono, amah zong fakpi in rian a ttuanmi nih a chim. (Bono nih million 9 khamh an si a timi hi khawika DATA in a lak timi cu an langhter lo.)

Bush cozah nih chawva, minung thazang le fimnak tampi a hramsih in Hiv le Aids cu doh ding ah an rak thawk. USA nih minung million 4 caah AIDS i thlopnak sii an rak chuah piak khawh hna tiah NTB nih a ttialmi NRK nih 2007 ah a rak ttial. Mah cu lawng a si lo, Africa cu raifanh zawtnak a tam caah Bush cozah nih tam tuk a rak bawmh hna i Africa ram cheukhat zong leiba a rak ngaihthiam hna.

Bill Cliton hi Africa ah cun dawtmi a rak si. President a ttuan chung ah Africa continent hi voi tamngai a rak tlawn caah african pawl thinlung ah a rak um kho ngai. 1994 i South Africa ram cozah thim lio ah Nelson Mandela cu naihte in a rak dirpi i miphun thleidennak he uknak (apartheid) cu kaltak in a zalong i a dikmi thimnak an rak tei. Clinton hi president a si ti lo hnu zong ah Africa caah rian a ttuanmi a rak um lengmang.

African hrin USA president Obama cu president a ttuan kum 5 hnu lawng ah Africa a phan, tu zawrh nithum ni ah khan a si. A khualtlawnnak hi Africa le USA chawlehnak tthatter ding a si bik. Nain mithmai hmuhnak ding zong aa va zuam chih lai, tiah ruah a si.

USA nih a luanciami kum 6 chung ah Iraq le Afghanistan kong buaipi in caan an rak dih. 2010 hnu zong ah cu ram 2 i an ralkap pawl kirternak ding kong hi an rian hmaisuang ah an rak chiah. Cucaah tutan i Obama nih Africa a va tlawn tikah hin a rian a tampi kho lo. Tuah ding ngei lo tluk a va si. Cucaah mah hi ca hi ka ttialnak a si bik.

Cu hlan thawngpang le cabia ka ttialmi ah ka rak ttial pah tawnmi cu, Africa ram tampi hi Tuluk nih a luhhnawh hna i USA cu hmunhma a ngei te lai lo ti hi a si. Tuluk nih Africa i zinan umnak ram pawl a hui hna, lung mansung le a dangdang lei chuak thilri, thingram a hui. Cu lio ah USA cu ral a tu, thisen a luanh.

Obama ruahnak petu Ben Rhodes nih "Mah hi hmun ahhin, Tuluk, Brasil le Turkey an rak um cang." tiah a chim. USA caah hmun ttha a har lai. Asinain an bia cu "USA hi hruaitu dirhmun ah a um lo ahcun kan vawleipi i a biapit tuknak hmun pakhat cu a lo tlau ko hnga." tiah a bia a rak peh.

Tutan i USA president Obama nih Africa ah a tuah mi pakhat cu mah hi a si; minung covo a zalen deuhnak ding ah nan ttuan a hau.

Obama nih tlun zoh ah tihni i «Defense of Marriage Act» timi chiattha aa khatmi tthitumnak (gay/homo)phung an fehtermi aa phurh ai. USA ah gay pawl cu nu le pa aa tthiummi bantuk in a zei paoh ah an ikhat timi phung a si. California ramtthen zong ah gay tthitumnak an khapmi an onh tthan colh.

Obama nih aa duhdaw-mi paoh cu nu le nu, pa le pa an si zong ah zalong tein an iduh in an um tti kho ko, tiah a pom. Cucu gay/homofil cu sual tuk le a chia tuk ah a ruatmi africa ram cheukhat sinah ai phurh. Africa continent chung i ram 38 nih chiattha aa lomi umtti/sual le itthit cu sualbik ah an ruah, ti a si.

Africa ah aa gay pawl hi mi dang he idang lo in duhthimnak le zalonnak an ngeih awk a si, i namneh hna ding an si lo tiah Obama nih african ram hruaitu pawl a forh hna. Biaknak le nunphung an dirhmun cu upat pek awk a si, nain cozah nih an ruah i an ceihmi phung cu rammi vialte caah aa khatmi a si awk a si, a ti.

Senegal president nih Obama a lehmi hi uar a um ngaingai tiah ka ruah.

Obama cu Senegal ram ah a va phan hmasa bik i "kei i a kalpimi a hrampi cu zeibantuk miphun, biaknak, sinak le tthitumnak hmanh hi phunglam tang ah cun an i khah dih awk a si ko." tiah a va chim.

Asinain Senegal president Macky Sall nih Africa caah ni chuah a tuandeuh rih tiah a ruah i Obama cu mah tihin a leh; Senegal cu a lungsau i iin khawhnak a ngeimi ram a si, nain homosexual biatak tein zalonnak pek ding caah ready kan si rih lo. Asinain kan phunglam kan thlen khawh ri lo zong ah, mah cu ruangah i tluknak zei a rel lomi kan si kan tinak a si lo. (Senegal cu Muslim an tamdeuh.)

Mah cucu USA president Obama nih Senegal le Africa continenh a phurhmi hna a si.

Senegal khawh in Tazania a tlawng rih lai, zeidah a va chim tthan te hnga? Senegal cu France nih rak ukmi ram a si bal (colony) i naite ah France nih gay tthitumnak a onh tikah president Sall nih France hnu dawi in phunghram remh a rak duh ve ko nain an ram MP le hruaitu hna nih an rak duh hrim lo.

Ref: NRK/Wikipedia
--------------------------------
A sau nain na rak rel caah kai lawm. ka leng lengmang.

Comments