27.
April 2013 ah ka rak ṭialmi a si.
Vawleicung ram ṭhabik pakhat ah um hi a ṭha tuk. Inn le rian ngeih, cawnnak sang zong ngeih, cun zalong tein duhnak paoh le duh caan paoh ah tlawnkal khawhnak ngeih hi a sunglawi tukmi a si. Mah vialte hi cheukhat nih zalonnak ah an ruah sual tawn. Asinain a rak si tak lo. Zalonnak taktak cu kan chung ah a um. Cu zalonak cu thlau khawh a si. Ṭih phannak a ngeimi pa/nu cu zeitik hmanhah zalong tein rian ah a kal kho lai lo, inn ah a um ngam lai lo i a duhnak hmunah a tlawngkai ngam lai lo. Cucu a naihbik in zoh ahcun ralhrang hna nih bomb, meithal le sivai hmang in mibu umnak ah hrawhnak an tuah lengmang tikah mi tam ibutnak te hna ah kal ngam tuk a si ti lo. Kal ngam hmanh ah mah runvennak caah palek hmanmi phaisa a tam tuk cang. Cucu vawleicung mi hna nih kan zalen kan ti khawh ti lonak pakhat a si.
Miphun pakhat sinak in Laimi hi vawleicung ram ṭhabik timi lawngte ram sarih hrawng ah khua kan sa. Kan umnak ram ah kanmah le khap cio in rian, inn le lo, cawnnak sang le kan duhnak ram ah tlawn khawhnak nawl kan ngeih hna i a ttha tuk, thluachuah a si ko. Asinain kan holh le ca kan thlau tik, zei ah kan rel lo tikah zeidah a cang hnga? Lairam kan ser ṭhan lai timi chunmang khi a tling kho hnga maw, Pathian nih a kan timhpiak mi a um tiah kan rak zumhmi kha kan ruat ṭhan kho ti hnga maw, cu tikah Pathian hi Laimi cawisangtu le thluachuah a petu Pathian a si tiah kan au in kan thangṭhat kho ti hnga maw? Laimi kan si kan ti khawh lo caan khi a phak te ding cu Lai holh le ca thiam lo caan cu a si te ko lai.
Norway, American le Australia rammi sinak (Citizenship) hmuh khawh hi a sunglawimi a si, ilawmh awk a si. A mikip nih an co khawhmi a si lo. Mah hi rammi sinak nih khan Laimi kan sinak a tlauter lai lo, na muisam le na awcawi pei anmah miphun na si lo cu, Norway-Lai silole American-Lai ti lengmang na si rih ko lai, chan tampi cu. Asinain Lai holh le ca na thiam lo ahcun Lai si ka duh tinak hrim khi na thinlung ah a um kho ti hnga maw, a um khawh lai hi zumh a har ngai cang. Na khuaruah le na umtu, ṭhutdir hrim in Lai he nai hlat kho tuk cang. Aung San Suukyi nih ka nu hi Mone phun a si, a ti bantuk men a si lai. Mah nih zeihmanh a chuahpi lai lo, caan sau caah.
Phahnah, angki hruk le eidin hmanh a rak thiam lomi Laimi, Pathian nih a rak kan kawl i zumtu hna an rak um hnu in Lairam a ṭhangcho ti cu Laimi tuanbia ah a hmun zungzal ko lai, Laimi kan hmunh chung cu. Mah cu lawng a za lo tiah ramkomhbu Kawlram uknak chia chung in Laimi tampi Pathian nih ram ṭhabik ram pawl ah a kan kalter. Laimi vialte kal dih usih law Abraham bang kan phaknak ram paoh hi kan ram a si ko, kan ti khawh ko hnga. Asinain ram leng a ummi nakin Lairam ah a ummi Laimi an tamdeuh rih caah Pathian nih Israel miphun bang a kan pekmi ram sersiam ṭhantu ding ah a kan thlahmi a si lai ti hi zumnak lei in siseh kumkhua zong in kan pipu hna nih an zumh le thla an i camnenhmi a si. Kan umnak ram ah kan holh le ca kan hman duh lo le kan thlau ahcun Pathian nih timh piakmi kan nganh a si lai i a kan bawm duh ti hnga maw?
Zei bantuk dirhmun le sining cio in hi ram nuam hna kan phak ko zong ah, kan lungthli tum cio cu Lairam caah kan ti khawh tawk cio in ipek le Lairam ṭhanchoter a rak si ko hna. Hi ram nuam hna ah inn ṭha, mawṭaw ṭha, thiamnak sang von ngeih hnu, nuam tuk in a hram i sih hnu, aw ka philh deng, bill tampi na pek len lio zongah Lai holh le ca na thiam chung cu Laimi sinak thlau lo in na ram na philh kho hnga lo. Mah cu hlathlainak an tuahmi hna chung in an chim tawnmi a si. Holh le ca a biapit ning cu minung thinlung, khuaruahnak le umtu thutdir tiang in a remh le thleng khotu a si.
A hnubik ah Lairam, holh le ca a kan pe i kan mit a kan autertu Pathian nih kan kilkawi awk a simi kan thlau ah zeitin a ruah ve hnga? Israel miphun cu Poland le Germany ah a hram fek tuk in khua an rak sa cang ko nain minung pakhat thawng in kha vialte minung thah an rak si pinah ram in dawi an rak si ko. Cu bantuk cu kan phan te lai lo, kan ti kho lo. Kan umnak ram rammi sinak cu kan ngei lai nain an miphun kan si kho bal ti lai lo. UN le vawleicung ram ṭha hna nih minung covo an dirpi cuahmah nain rammi le pumpak minung hna nih a chanchan in nunnak an rak pek i ngunkhuai an rak pekmi ram ah miphun dang khuasak hi an duh ti hna lo. Atu kan chan a chiat tuk lio a si rih fawn, an rammi cio hmanh rian lo an um lio ah ram dangmi zalong tuk in um hi an duh ruam ti lo. Cucaah kahin teh kan him taktak maw? Kan za a long taktak maw?
Europe ram kip ah a vakmi Gypsy (romani) pawl khi vawleicung minung covo a upat bikmi ram Norway hmanh nih an ṭhawl ko hna. 25 april 2013 ah khan Oslo i an umnak ah Palek nih an kal hnawh hna i an hrawh piak hna, an kalter ko hna. Annih cu phungning umnak nawl an ngeih lo caah a si, nain phungning in umnak a ngeimi zong hi phung sertu cu anmah rammi an si ko caah kan za a long kho taktak hnga maw? Hi rammi hna sinah Pathian rianṭuannak hi kan miphun le holh kan ṭanh lo tikah cun a dih te kho men ko. Ahlei in Europe ram Norway, Danmark le Sweden te hna cu ram ngeitu taktak an si hna. America le Australia cu tlawmpal ai ning, asinain cung i kan chim cang bang Lairam ah khi vialte an taan rihmi khi Pathian duhnak a um hrimhrim ko hnga lo maw?
Atu hi cu chan khat lawng mi ram kan hung um tak cu a si rih. Lairam in a rami kan si rih caah a tluang ko rih, a fian cu fiang taktak rih lo. Hi ram chuak Lai fa tampi an um te ding khi cuanh cio a si tikah Laimi mui a fiang tuk ti lo. Atu kanmah chan ahhin cun zanghlei cawi cio in Laica le holh runvennak ah tha an chuah cio hna, kan caan kan pek khi a si. Biaknak leiah ṭhawng ngai in thazang kan chuah khawh lio a si pinah Lairam kan chuahtak nak a caan a tawi tuk rih caah kan thi a lin rih i Lairam caah khua kan ruah khawh lio caan a si ko.
Kan tlau sual ding phan ah biaknak in kan i kilhkamnak ahhin kan ṭhawn tuk lio caan a si, ram rian kong zong ah mah le khap te cun kan tthawn ngai lio a si ko hna. Asinain minung thongsawmnga hi ting-nga in million-nga ah kan karhte tik tiang Laimi kan si khawh nakding ah cun kan holh le ca hi atu tein ṭhawnter le hmunhma pek awk kan si. Caholh kong ah zaanghlei cawi in caan pek hi sau a nguh ti lai lo. Pumpak pawcawm le kawlhawl an duh cio lai, thazang petu an tlawm tikah rianhma a kal kho lai lo, a kal lo ahcun Laica le holh hmangtu an um lai lo. Cu nih a fianhmi cu zaanghlei cawi timi volunteer nih sau a kan nguh lai lo, ti a si ko.
Naite CCN nih intervio an tuahmi Dr. Steven Hre Kio zong nih a chim, biaknak nakin caholh nih kan miphun a kilven khawh deuh ko lai. Dr. Hla Aung zong nih Delhi i CACC GS dirhmun in a tlawn hna lio ah “Miphun humhak-nak ah biaknak nakin holh a biapi deuh.” a rak ti (ausgut 2011, CLCC ah). Mah hi a el duhtu nan um lai ka zum lo. Laimi chung in khua fakpi a ruattu hna, vawleicung level in philosopher a simi hna nih an chimmi bia a si. Zumhnak lei zong in kan pale a simi hna zong nih holh le ca thlau ding hi kan biaknak thlau te ding he cuaithlai in an thin a phang. Pathian nih barawh zahte ram ttha tampi ah a kan thlah hi a kan pekmi ram sersiam ṭhannak ding ah a si i kan holh le ca thlau ahcun sersiam le kir cu chim lo kan umnak ram ah kan tlau beh ko hnga, Lai dawk mirang dawk in.
Zanghlei cawi in kan miphun le ram caah rian a ṭuanmi hna thapek le lawmhnak bia chim zong kan bau lo a herh bantuk in zanghlei cawi sawh in kan si kho taktak lai lo tiah biaknak lei in siseh a dangdang kan ngeihmi bu hna nih phaisa thazang in hi kong hi fakpi in kan ruah le kan i bawmh awk a si. Biakinn kip, laimi itonnak kip le laimi inn kip ah laica in rel khawh mi cauk le thawngthanhca tampi hmuh khawh a sinak ding caah ram, miphun le holh dawtnak he kan ti khawh tawk cio a simi phaisa thazang le ruahnak he ṭuanṭi cio a hau ko cang. Cuti a si lo ahcun mi ram ah kan sakmi biakinn hna ah hin kan holh tein Pathian kan bia kho te hnga maw? Laimi kan humhak kho hnga maw? Lairam kan ser kho hnga maw?
Vawleicung ram ṭhabik pakhat ah um hi a ṭha tuk. Inn le rian ngeih, cawnnak sang zong ngeih, cun zalong tein duhnak paoh le duh caan paoh ah tlawnkal khawhnak ngeih hi a sunglawi tukmi a si. Mah vialte hi cheukhat nih zalonnak ah an ruah sual tawn. Asinain a rak si tak lo. Zalonnak taktak cu kan chung ah a um. Cu zalonak cu thlau khawh a si. Ṭih phannak a ngeimi pa/nu cu zeitik hmanhah zalong tein rian ah a kal kho lai lo, inn ah a um ngam lai lo i a duhnak hmunah a tlawngkai ngam lai lo. Cucu a naihbik in zoh ahcun ralhrang hna nih bomb, meithal le sivai hmang in mibu umnak ah hrawhnak an tuah lengmang tikah mi tam ibutnak te hna ah kal ngam tuk a si ti lo. Kal ngam hmanh ah mah runvennak caah palek hmanmi phaisa a tam tuk cang. Cucu vawleicung mi hna nih kan zalen kan ti khawh ti lonak pakhat a si.
Miphun pakhat sinak in Laimi hi vawleicung ram ṭhabik timi lawngte ram sarih hrawng ah khua kan sa. Kan umnak ram ah kanmah le khap cio in rian, inn le lo, cawnnak sang le kan duhnak ram ah tlawn khawhnak nawl kan ngeih hna i a ttha tuk, thluachuah a si ko. Asinain kan holh le ca kan thlau tik, zei ah kan rel lo tikah zeidah a cang hnga? Lairam kan ser ṭhan lai timi chunmang khi a tling kho hnga maw, Pathian nih a kan timhpiak mi a um tiah kan rak zumhmi kha kan ruat ṭhan kho ti hnga maw, cu tikah Pathian hi Laimi cawisangtu le thluachuah a petu Pathian a si tiah kan au in kan thangṭhat kho ti hnga maw? Laimi kan si kan ti khawh lo caan khi a phak te ding cu Lai holh le ca thiam lo caan cu a si te ko lai.
Norway, American le Australia rammi sinak (Citizenship) hmuh khawh hi a sunglawimi a si, ilawmh awk a si. A mikip nih an co khawhmi a si lo. Mah hi rammi sinak nih khan Laimi kan sinak a tlauter lai lo, na muisam le na awcawi pei anmah miphun na si lo cu, Norway-Lai silole American-Lai ti lengmang na si rih ko lai, chan tampi cu. Asinain Lai holh le ca na thiam lo ahcun Lai si ka duh tinak hrim khi na thinlung ah a um kho ti hnga maw, a um khawh lai hi zumh a har ngai cang. Na khuaruah le na umtu, ṭhutdir hrim in Lai he nai hlat kho tuk cang. Aung San Suukyi nih ka nu hi Mone phun a si, a ti bantuk men a si lai. Mah nih zeihmanh a chuahpi lai lo, caan sau caah.
Phahnah, angki hruk le eidin hmanh a rak thiam lomi Laimi, Pathian nih a rak kan kawl i zumtu hna an rak um hnu in Lairam a ṭhangcho ti cu Laimi tuanbia ah a hmun zungzal ko lai, Laimi kan hmunh chung cu. Mah cu lawng a za lo tiah ramkomhbu Kawlram uknak chia chung in Laimi tampi Pathian nih ram ṭhabik ram pawl ah a kan kalter. Laimi vialte kal dih usih law Abraham bang kan phaknak ram paoh hi kan ram a si ko, kan ti khawh ko hnga. Asinain ram leng a ummi nakin Lairam ah a ummi Laimi an tamdeuh rih caah Pathian nih Israel miphun bang a kan pekmi ram sersiam ṭhantu ding ah a kan thlahmi a si lai ti hi zumnak lei in siseh kumkhua zong in kan pipu hna nih an zumh le thla an i camnenhmi a si. Kan umnak ram ah kan holh le ca kan hman duh lo le kan thlau ahcun Pathian nih timh piakmi kan nganh a si lai i a kan bawm duh ti hnga maw?
Zei bantuk dirhmun le sining cio in hi ram nuam hna kan phak ko zong ah, kan lungthli tum cio cu Lairam caah kan ti khawh tawk cio in ipek le Lairam ṭhanchoter a rak si ko hna. Hi ram nuam hna ah inn ṭha, mawṭaw ṭha, thiamnak sang von ngeih hnu, nuam tuk in a hram i sih hnu, aw ka philh deng, bill tampi na pek len lio zongah Lai holh le ca na thiam chung cu Laimi sinak thlau lo in na ram na philh kho hnga lo. Mah cu hlathlainak an tuahmi hna chung in an chim tawnmi a si. Holh le ca a biapit ning cu minung thinlung, khuaruahnak le umtu thutdir tiang in a remh le thleng khotu a si.
A hnubik ah Lairam, holh le ca a kan pe i kan mit a kan autertu Pathian nih kan kilkawi awk a simi kan thlau ah zeitin a ruah ve hnga? Israel miphun cu Poland le Germany ah a hram fek tuk in khua an rak sa cang ko nain minung pakhat thawng in kha vialte minung thah an rak si pinah ram in dawi an rak si ko. Cu bantuk cu kan phan te lai lo, kan ti kho lo. Kan umnak ram rammi sinak cu kan ngei lai nain an miphun kan si kho bal ti lai lo. UN le vawleicung ram ṭha hna nih minung covo an dirpi cuahmah nain rammi le pumpak minung hna nih a chanchan in nunnak an rak pek i ngunkhuai an rak pekmi ram ah miphun dang khuasak hi an duh ti hna lo. Atu kan chan a chiat tuk lio a si rih fawn, an rammi cio hmanh rian lo an um lio ah ram dangmi zalong tuk in um hi an duh ruam ti lo. Cucaah kahin teh kan him taktak maw? Kan za a long taktak maw?
Europe ram kip ah a vakmi Gypsy (romani) pawl khi vawleicung minung covo a upat bikmi ram Norway hmanh nih an ṭhawl ko hna. 25 april 2013 ah khan Oslo i an umnak ah Palek nih an kal hnawh hna i an hrawh piak hna, an kalter ko hna. Annih cu phungning umnak nawl an ngeih lo caah a si, nain phungning in umnak a ngeimi zong hi phung sertu cu anmah rammi an si ko caah kan za a long kho taktak hnga maw? Hi rammi hna sinah Pathian rianṭuannak hi kan miphun le holh kan ṭanh lo tikah cun a dih te kho men ko. Ahlei in Europe ram Norway, Danmark le Sweden te hna cu ram ngeitu taktak an si hna. America le Australia cu tlawmpal ai ning, asinain cung i kan chim cang bang Lairam ah khi vialte an taan rihmi khi Pathian duhnak a um hrimhrim ko hnga lo maw?
Atu hi cu chan khat lawng mi ram kan hung um tak cu a si rih. Lairam in a rami kan si rih caah a tluang ko rih, a fian cu fiang taktak rih lo. Hi ram chuak Lai fa tampi an um te ding khi cuanh cio a si tikah Laimi mui a fiang tuk ti lo. Atu kanmah chan ahhin cun zanghlei cawi cio in Laica le holh runvennak ah tha an chuah cio hna, kan caan kan pek khi a si. Biaknak leiah ṭhawng ngai in thazang kan chuah khawh lio a si pinah Lairam kan chuahtak nak a caan a tawi tuk rih caah kan thi a lin rih i Lairam caah khua kan ruah khawh lio caan a si ko.
Kan tlau sual ding phan ah biaknak in kan i kilhkamnak ahhin kan ṭhawn tuk lio caan a si, ram rian kong zong ah mah le khap te cun kan tthawn ngai lio a si ko hna. Asinain minung thongsawmnga hi ting-nga in million-nga ah kan karhte tik tiang Laimi kan si khawh nakding ah cun kan holh le ca hi atu tein ṭhawnter le hmunhma pek awk kan si. Caholh kong ah zaanghlei cawi in caan pek hi sau a nguh ti lai lo. Pumpak pawcawm le kawlhawl an duh cio lai, thazang petu an tlawm tikah rianhma a kal kho lai lo, a kal lo ahcun Laica le holh hmangtu an um lai lo. Cu nih a fianhmi cu zaanghlei cawi timi volunteer nih sau a kan nguh lai lo, ti a si ko.
Naite CCN nih intervio an tuahmi Dr. Steven Hre Kio zong nih a chim, biaknak nakin caholh nih kan miphun a kilven khawh deuh ko lai. Dr. Hla Aung zong nih Delhi i CACC GS dirhmun in a tlawn hna lio ah “Miphun humhak-nak ah biaknak nakin holh a biapi deuh.” a rak ti (ausgut 2011, CLCC ah). Mah hi a el duhtu nan um lai ka zum lo. Laimi chung in khua fakpi a ruattu hna, vawleicung level in philosopher a simi hna nih an chimmi bia a si. Zumhnak lei zong in kan pale a simi hna zong nih holh le ca thlau ding hi kan biaknak thlau te ding he cuaithlai in an thin a phang. Pathian nih barawh zahte ram ttha tampi ah a kan thlah hi a kan pekmi ram sersiam ṭhannak ding ah a si i kan holh le ca thlau ahcun sersiam le kir cu chim lo kan umnak ram ah kan tlau beh ko hnga, Lai dawk mirang dawk in.
Zanghlei cawi in kan miphun le ram caah rian a ṭuanmi hna thapek le lawmhnak bia chim zong kan bau lo a herh bantuk in zanghlei cawi sawh in kan si kho taktak lai lo tiah biaknak lei in siseh a dangdang kan ngeihmi bu hna nih phaisa thazang in hi kong hi fakpi in kan ruah le kan i bawmh awk a si. Biakinn kip, laimi itonnak kip le laimi inn kip ah laica in rel khawh mi cauk le thawngthanhca tampi hmuh khawh a sinak ding caah ram, miphun le holh dawtnak he kan ti khawh tawk cio a simi phaisa thazang le ruahnak he ṭuanṭi cio a hau ko cang. Cuti a si lo ahcun mi ram ah kan sakmi biakinn hna ah hin kan holh tein Pathian kan bia kho te hnga maw? Laimi kan humhak kho hnga maw? Lairam kan ser kho hnga maw?
Comments
Post a Comment