Raltuknak Vanlawng Nih MH370 Kha A Kah Sual A Titu Cauk


Vanlawng ser le zapi nih hman a si hnu in vanlawng eksident in mi tampi an nunnak a liam, i vanlawng tampi eksident an tong. Minung khualtlawnnak ah an hman hnu i vanlawng eksident a tongmi a kawlnak an theih lomi hi an um len ko. 1988 lio ah Korea in US ah a zuang hnikmi mi phurtu vanlawng cu Russia nih a rak kah i cu bantuk in Iraq ral zong ah mi phurtu vanlawng US ralkap nih an kahmi a um ko, ti a si. Atu 2014 kum ah a tlaumi MH370 nih khuaruah tam in a kan chiah cio. Zeitiset indah a tlai le khawika ahdah a um hnga?

MH370 a tlaunak in ni 71 a rauh bak ah mah cu a tlaunak kong cu cauk in a chuak. A cauk min cu "Flight MH370 The Mystery" ti a si i britist pa, Nigel Cawthorne nih a tial. Cu a cauk a chuah bak in MH370 sinah a tlaumi an chungkhat pawl nih an sawi colh ve, i an thin zong a hung ngai. 

A ruang cu Nigel nih chungkhat pawl an lung hmanh a daih hlan ah phaisa hmuhnak caah a ttial colh caah a si. Cun MH370 hi ralkap pawl raltuk an cawnnak ah an i ruah lo tuk in an kah sual, tiah a ttial caah a si. Mah ti a ttialnak cu MH370 a tlau lio hi USA le Thailand ralkap pawl raltuk an cawntti lio a si i raltuknak vanlawng in an cawn lio ah an kah. Mah cu kong cu a cauk a rel hmasa pawl a simi Sidney Morning Herald nih a ttial.


Cattialtu nih a cauk ah aa chirhchanmi cu MH370 an kawl lio ah rili cung i rianttuantu pakhat nih vanlawng a kaangmi ka hmuh, tiah a chimmi kha a si. Mah cu ti ka hmuh a titu Newzealand pa nih hin Malay airline le cozah e-mail in ca a rak kuat hna. Cucaah raltuk a cawng tti mi hna nih an kah sual ko, tiah a ttial ve nak cu a si.
Raltuknak vanlawng in kap hna seh law, theih a si ko hnga an ti. Asinain ralkap nih an kah ti a um lo caah cattialtu nih a chim ve tthanmi cu; - Mah hi lio ahhin US le Thailand lawng an si lo, Tuluk, Indonesia le Japan ralkap tlawmpal cio an i tel, ti a si. MH370 hi raltuk an cawnnak ah an kah sual ti usih law, cucu a si kho tukmi a si. An kah sual tikah zei ram hmanh nih ttuanvo lak an duh lai lo, i zeihmanh chim lo ding in fekte in an dir tti ko lai.

Nigel a ruahmi hi cu vanlawng a tlauka te ah US le Thailand raltuk an cawntti a thei lomi zong nih rocket in an kah i a si lai, an rak ti pah cio. Asinain Tuluk kha an rak puh dih. Mah bantuk a si ah cun theih lo phung a si lo, i Tuluk ral aa vengmi ram pawl le US-ralkap nih theih lo awk a rak ttha lomi a si caah "Rocket in kah" timi kong hi cu hngakchia ruahnak a si ko hnga.

Raltuk cawntti a si i vanlawng in cawn /training an tuah a si ahcun van-lam (airspace/fly-zone) kha mipi/civil traffic ruat in an phih diam awk a si i an phih hnga. Cu an phihmi cu vanlawng mawngtu nih a theih lo zong ah radar in lamh hruaitu nih an theih lo phung a si lo, an phihnak paoh cu. An phihmi an theih lo i an va zuan hmanh ah US-Thailand ralkap nih "hodah na si/ identify yourself " tiah hal ta lo in ralram a silo mi ah an kap hrimhrim lai lo. A hlei in a cawng liomi ralkap pa nih training lio ah mah bantuk a tuah lai cu zumh a si lo.

MH370 a tlauka te ah zeitindah a tlak hnga, timi an zumhmi pakhat he pehtlai in ka rak ttial cang. Cu ning ah India rili ah a tla ko ti a si caah tu thla thawk tiang ttha tein an kawl. Vanlawng tlau, a silo ah thil tlau kawlnak ah a man fakbikmi ah aa chuah. Taangtak mi hna caah lung a fak, an tuar tuk. Tu chan le 2014 i hi tluk thilri ttha an ser khawh lio ah mah hi vanlawng a neh an dawi khawh lomi tu cu khuaruahhar ngai a si. Cu nakin cun 2014 thilti hna he hin cun an hmuh diam awk an si cang, tiah ruah khawh a si ko.

Tu chan technology le media tthawn chan lawng si lo in hacker an tthawn chan ah zei bia hmanh (biapi) aa thup kho ti lo lio ah raltuk cawnnak ah an kah sual timi hi aa thup kho lai tiah zumh cu a har tukmi a si. Cun ram pakhat ralkap nih an kah ti a si ahcun Asia ah ral ding cu Tuluk hi an si ko i Japan nih cun Tuluk an tam bik ai tiin a kap hnga lo. Tuluk nih a miphun cu a kap hna hnga lo, i US nih a kah hmanh ah Tuluk le khika hrawng ram ralkap pawl nih thei lo in an um hnga lo.

Nigel lawng si lo in "Deadly Departure on TWA Filigh 800" timi a rak ttialtu le thli lei thiamsang a simi Christine Negroni zong nih a rauh hlan te ah cauk chuah a timh ve. A rak ttialmi TWA Flight 800 cu 1996 i a rak tlami, minung 230 an thihnak kong a si. Zeitindek a ti ve te lai, ti cu a cauk chuah tikah theih a si te hnga.

Mahathir, Malaysia prime minister hlun nih cun CIA bak a puh hna. CIA nih hi kong hi an theih ko, asinain anmah an itel caah media nih an ttial ngam lo, tiin a chim. Cucaah atu i India rili ah kawl lenmi, Australia nih phaisa tampi dih in a kawlmi hi caan heu le phaisa paam men a si. Cun mah hi MH370 a tlaumi hi Malaysia cozah le Malay airline palh a si hrimhrim lo, CIA bak an si ko tiah a puhnak kong YAhoo ah an tial. (20,05 ni ah ka chapmi a si.)

Note: Nigel hi UK i a nung rihmi catialtu lakah cauk tambik chuahtu a si lai, an ti. Uk 150 leng a ttial. Asinain a cauk a tamdeuh cu chirhchan tthatthi a ngei lomi an si hna. Ttawnchom a tamdeuh. Cucaah atu MH370 zong hi rel nuam ca lawng in ruahmi zumh a tlak lomi a si, an ti. 


Comments